برخي از مورخان و محدثان كوشيده اند تا دو شخصيت متفاوت از اين دو برادر نشان دهند.تبلور اين گرايش نادرست،درباره عقيد? آنها دربار? صلح بدين گونه است كه گويي امام حسين(ع) به صلح اعتقادي نداشته است و دراين باره به برادر خود اعتراض كرده است.بعنوان مثال از امام حسين(ع) نقل شده است كه در اعتراض به برادر گفت:«به خدا پناه مي برم از اين كه علي(ع) را در قبر تكذيب كرده و معاويه را تصديق كني!(1)همچنين از مدائني نيزنقل شده است كه حسين(ع)از پذيرفتن صلح امتناع كرد؛تا اينكه برادرش با وي سخن گفت.(2)

دربرابر اين ادعاها،شواهد ونقلهايي وجود دارد كه نشان مي دهد امام حسين(ع) نيز راهي بهتراز صلح نمي شناخته و مردم را به اطاعت از برادرش دعوت كرده است.كه ما در اينجا به اين شواهد ونقلها اشاره مي كنيم:

الف:سير? عملي امام حسين(ع) عدم اعتنا و بي توجهي به سخنان و اقداماتي بوده كه ضمن آنها كوشيده شده تا وي را درباره موضع برادرش به مخالفت كشانده و او را بعنوان رهبر شيعيان عراق معرفي كند.او تا پايان زندگي امام حسن(ع)در كنار برادرش بوده و هماند او در مدينه زيست.حتي پس از شهادت برادر نيز،طي يازده سال همان موضع را داشت.اين سيره نشان مي دهد كه او هيچگونه مخالفتي با مسأل? صلح نداشته است.

 ب: زماني كه شيعيان افراطي از موضع صلح ناراحت شدند،به سراغ امام حسين(ع)آمده و از او خواستند تا رهبري آنان را در دست گيرد.علي بن محمد بن بشيرهمداني مي گويد:«همراه سفيان بن ابي ليلي به مدينه آمديم وبر حسن بن علي(ع) وارد شديم در حالي كه مسيب بن نجبه و عده اي ديگر نزد او بودند.من به او گفتم:السلام عليك يا مذل المومنين.امام حسن(ع) فرمود:سلام بر تو:بنشين من مذل المومنين نيستم؛بلكه معزالمومنين ام.من از صلح چيزي جز حفظ جان شما را نمي خواستم...».او مي افزايد:ما به سراغ برادرش امام حسين(ع) رفتيم و او را از آنچه امام حسن(ع) گفته بود آگاه كرديم.امام حسين(ع) فرمود:«برادرم راست مي گويد؛هر يك از شما تا وقتي اين شخص(معاويه)زنده است در پلاس خانه خود باشد(تا ببينم چه مي شود).اگر او مرد وشما زنده بوديد اميدوارم كه خداوند آن را براي ما پيش آورد كه رشد ما در آن باشد و ما را به خود وانگذارد.(3)

 امام در برابر شخص ديگري كه از وي خواسته بود تا دست به قيام بزند،فرمود:«اكنون عقيده من چنين نيست.خداي شما را رحمت كند،تا هنگامي كه معاويه زنده است در خانه هايتان بمانيد و از كاري كه به شما ظنين شوند پرهيز كنيد.(4)

اشار? امام به زنده بودن معاويه؛نشانگر آن است كه امام نيز به شرايطي كه منجر به مسأل? صلح شده واقف بوده است.معاويه در اين تحليل نقش محوري داشت.به هر روي،پس از آنكه ماجراي صلح به پايان رسيد؛دو برادر هردو كوفه را ترك كرده و به مدينه بازگشتند.

منبع:

1- ترجمة الامام الحسن(ع)،ابن عساكر،ص178.

2- البداية النهاية،ابن كثير،ج8ص26؛اسدالغابة،ابن اثير؛ج2ص20

3- انساب الاشراف،بلاذري،ج1ص150؛اخبارالطوال،ابوحنيفه دينوري،ص221؛الامامة و السياسة؛ابن قتيبه دينوري،ج1ص187.

4- اخبارالطوال،ص222.

حيات فكري وسياسي امامان شيعه(ع)،رسول جعفريان.