درست است كه نماز به عنوان يك فريضه الهي بر تمامي مسلمانان واجب است، اما به همان مقدار كه اين عبادت الهي در نزد خداوند متعال داراي جايگاه و ارزش مي باشد به همان اندازه نيز براي آن ثواب هاي بي شمار و آثار اخروي متعددي قرار داده است.
ابن عبّاس در روايتى مى‏ گويد: رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله فرمود:«خداوند متعال فرشته ‏اى دارد كه سخائيل [يا: سنحائيل‏] ناميده مى ‏شود، و وقت هر نماز برائت‏ هاى نمازگزاران را از پروردگار عالميان- جلّ جلاله- مى‏ گيرد. پس وقتى مؤمنين صبح بپا خاسته و وضو گرفته و نماز صبح را خواندند، او برائتى از خداوند- جلّ جلاله- براى آنان مى ‏ستاند كه در آن نوشته شده است:«منم خداوند باقى و پايدار، اى بندگان و كنيزان من، شما را در حرز و حراست خود قرار داده و در حفظ و تحت كنف و حمايتم گردانيدم. به عزّتم سوگند، هرگز شما را بى ‏ياور نخواهم گذاشت، و تا ظهر گناهانتان آمرزيده است.» هنگامى كه ظهر شد و مؤمنين بپا خاسته و وضو گرفته و نماز خواندند، برائت دوّم را از خدا- عزّوجلّ- براى آنان مى‏ گيرد، كه در آن نوشته شده:«منم خداوند قادر و توانا، اى بندگان و كنيزان من، گناهان شما را به كارهاى نيك مبدّل گردانيده، و بدي هايتان را آمرزيدم، و به واسطه خشنودى‏ من، شما را در خانه جلال و عظمتم داخل گردانيدم.» هنگامى كه عصر شد و بپا خاستند و وضو گرفتند و نماز خواندند، برائت سوّم را از خداوند- عزّوجلّ- براى آنان مى ‏گيرد كه در آن نوشته شده:«منم خداوند جليل و بزرگوار، كه يادم بزرگ و پاك، و سلطنت و پادشاهى‏ من عظيم است. اى بندگان و كنيزان من، بدن هاى شما را بر آتش حرام گردانيده و شما را در جايگاه ابرار و نيكان جاى دادم، و به رحمت خويش شرّ اشرار را از شما دور نمودم.» هنگامى كه وقت نماز مغرب شد، و مؤمنين بپا خاسته و وضو گرفته و نماز خواندند، برائت چهارم را از خداوند- عزّوجلّ- براى آنان مى‏ گيرد كه در آن نوشته شده:«منم خداوند جبّار بزرگ متعال، اى بندگان و كنيزان من، فرشتگانم از نزد شما با خرسندى و خشنودى به بالا آمدند، و بر من سزاوار است كه شما را خشنود و خرسند گردانم و هر چه آرزو داريد در روز قيامت به شما عطا كنم».
هنگامى كه وقت نماز عشا رسيد و آنان بپا خاسته و وضو گرفته و نماز خواندند،برائت پنجم را از خداوند- عزّوجلّ- براى آنان مى‏ گيرد كه در آن نوشته شده:«منم خدايى كه معبودى جز من نيست و پروردگارى جز من وجود ندارد. اى بندگان و كنيزان من، در خانه ‏هايتان طهارت نموده، و به خانه‏ هاى من و مساجد رفتيد، و مستغرق در ذكر و ياد من شده، و حقّ مرا شناختيد، و نمازهايى را كه بر شما واجب كرده بودم ادا نموديد، شما را گواه مى ‏گيرم اى سنحائيل و اى ساير [و يا: همه‏] فرشتگانم، به راستى كه من از آنان خرسند و خشنود گرديدم.» حضرت فرمود: آن گاه سنحائيل هر شب بعد از نماز عشا سه بار ندا مى ‏كند: اى فرشتگان خدا، به راستى كه خداوند- تبارك و تعالى- نمازگزاران موحّد را آمرزيد. پس هيچ فرشته‏ اى در آسمان هاى هفتگانه نمى ‏ماند مگر اين كه براى نمازگزاران طلب آمرزش و استغفار مى ‏نمايد و براى آنان به مداومت برگزاردن نماز دعا مى‏ كند[1].
در روايت ديگري پيامبر خدا ( صلي الله عليه و آله ) آثار اخروي نماز را چنين برشمرده است:« نماز... موجب اجابت اعمال دعا وپذيرش اعمال و ميانجي ميان نمازگزار و فرشته مرگ، چراغ روشن كننده قبر، بستري زير پهلوهاي ميت پاسخي براي پرسش هاي نكير و منكر، همدم در شادي وگرفتاري و باران رحمتي بر گور است تا روز رستاخيز،نماز توشه مؤمنان در سفر دنيا به آخرت است،نماز گزار را نزد فرشته مرگ شفاعت مي كند، سبب گذشتن وعبور كردن از پل صراط است، كليدي براي بهشت ومهريه حوريان بهشتي است. [2]» [3]
خداوند متعال علاوه بر اين كه براي خواندن خود نماز اجر و ثواب قرار داده براي تك تك اجزاي نماز نيز ثواب و پاداش اخروي ويژه اي قرار داده كه در اين جا به برخي از آن ها اشاره مي نماييم:

ثواب و فضيلت قنوت نماز:
ابو بصير از امام صادق عليه السّلام، و آن حضرت از پدران بزرگوارش، از ابو ذر غفارى، و او از رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم روايت كرده است كه فرمود: قنوت هر كدام از شما در اين دنيا طولانى‏ تر باشد، راحتى او در روز محشر بيش تر از ديگران خواهد بود.[4]

ثواب ركوع درست به جاى آوردن‏:
سعيد بن جناح نقل كرده است كه: در مدينه، در خانه امام محمد باقر عليه السّلام بودم، و آن حضرت بى ‏آن كه از او سؤالى شده باشد فرمود: هر كس ركوع (نماز) خود را درست به جاى آورد، از وحشت قبر آسوده خاطر است.[5]

ثواب يك سجده‏:
كليب صيداوى از امام صادق عليه السّلام، و آن حضرت از پدران بزرگوارش روايت كرده است كه رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم فرمود: هر كس يك سجده به جاى آورد، يك گناه او بخشيده مى‏ شود و يك درجه بر مقامش (نزد خداوند) افزوده مى‏ شود.[6]

ثواب نهادن دو كف دست بر زمين در حال سجود:
سكونى از امام صادق عليه السّلام، و آن حضرت از پدران بزرگوارش روايت كرده است كه حضرت على عليه السّلام فرمود: هر گاه يكى از شما سجده كند در حالى كه دو كف دست خود را بر زمين بگذارد، اميد مى ‏رود كه (دست هاى) او در روز قيامت در زنجير نباشند.[7]

ثواب ذكر صلوات در ركوع و سجود و قيام‏:
محمد بن ابى حمزه، از پدرش، و او از امام محمد باقر عليه السّلام روايت كرده است كه‏ فرمود: هر كس در ركوع و سجود و قيام خود«اللّهمّ صلّ على محمّد و آل محمّد» بگويد، خداوند ثواب آن را مانند ثواب ركوع و سجود و قيام (در نامه اعمال او) مى‏ نويسد.[8]

پي نوشت :
[1] - فلاح السائل و نجاح المسائل، ص 189
[2] - جامع الأخبار، ص 72
[3] - توجه به اين نكته لازم است كه اين ثواب ها براي نمازي است كه شرايط صحت و قبولي در آن رعايت شده باشد و الا همان گونه كه در ديگر روايات نيز تصريح شده هر نمازي نمي تواند انسان را به كمال و ثواب هاي اخروي نائل گرداند .
[4] - ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 33
[5] - همان
[6] - همان، ص 34
[7] - همان
[8] - همان
كتاب پرسش ها و پاسخ هاي نماز، سيد حسن موسوي (مركز تخصصي نماز)