سوره حج، آيه 5: («...مَّن يُرَدُّ إِلى أَرْذَلِ الْعُمُرِ ..»)

«ارذل» از ماده «رذل» به معنى چيز پست و نامطلوب است، و منظور از ارذل العمر  نامطلوب ترين دوران عمر انسان مى باشد كه به نهايت پيرى مى رسد، و به گفته قرآن علوم و دانش هاى خود را به كلى فراموش مى كند، و درست همانند يك كودك مى شود، از نظر معلومات همچون كودك است، از نظر تدبير امور شبيه كودك است، از چيز جزئى همانند يك كودك ناراحت مى شود و با امر مختصرى خوشحال و راضى مى گردد، ظرفيت و حوصله خود را از دست مى دهد، و گاه حركات او كودكانه مى شود.

با اين تفاوت كه مردم از كودك انتظارى ندارند و از او دارند، بعلاوه در مورد كودكان اين اميدوارى هست كه با رشد و نمو جسم و روحشان همه اين حالات بر طرف مى گردد اما در مورد پيران فرتوت و كهن سال چنين اميدى وجود ندارد و با اين تفاوت كه يك كودك چيزى نداشته كه از دست بدهد اما اين پير كهن سال همه سرمايه هاى حياتى خود را از دست داده. بر اين اساس حال پيران سالخورده درمقايسه با حال كودكان بسيار رقت بارتر و ناگوارتر است.

در بعضى از روايات ارذل العمر به سن يكصد سالگى به بالا تفسير شده است. و اين ممكن است ناظر به نوع افراد باشد وگرنه كسانى هستند كه در سنين پائين تر از يكصد سالگى به اين مرحله مى رسند همانگونه كه اشخاصى يافت مى شوند كه در سنين بالاتر از صد نيز كاملا هوشيار و آگاهند. مخصوصا در علماء و دانشمندان بزرگ كه دائما به مباحث علمى اشتغال دارند كمتر ديده مى شود كه چنين وضعى دست دهد، و در هر حال بايد در مورد اين بخش از عمر به خدا پناه بريم، ضمنا ياد آورى اين سالها كافى است كه ما را از غرور و غفلت بيرون آورد كه در آغاز چه بوديم و اكنون چه هستيم و در آينده چه خواهيم شد؟!

منبع:

تفسير نمونه ج14 ص26 و27