انسان ها ممكن است با انگيزه هاي متفاوتي خداوند متعال را عبادت كنند كه اين انگيزه ها هر چند متفاوت است اما در نهايت به خاطر خداوند متعال مي باشد ممكن است فردي نماز بخواند اما نماز و عبادت او براي رسيدن به ثواب هاي اخروي آن باشد و امكان دارد فرد ديگري به خاطر ترس از عذاب الهي خداوند را عبادت كند و يا كس ديگري خداوند را خالصانه و فقط با انگيزه شكر و سپاسگزاري از نعمتهايي كه به او داده خداوند را عبادت كند همانگونه كه حضرت علي عليه السلام فرموده اند:« إِنَّ قَوْماً عَبَدُوا اللَّهَ رَغْبَةً فَتِلْك‏ عِبَادَةُ التُّجَّارِ وَ إِنَّ قَوْماً عَبَدُوا اللَّهَ رَهْبَةً فَتِلْكَ عِبَادَةُ الْعَبِيدِ وَ إِنَّ قَوْماً عَبَدُوا اللَّهَ شُكْراً فَتِلْكَ عِبَادَةُ الْأَحْرَار»؛« گروهى با هدف رسيدن به ثوابهاى اخروى خدا را عبادت مي كنند كه اين عبادت تجار و بازرگانان است و گروهى ديگر از جهت ترس از عذاب الهي، خدا را عبادت مي نمايند كه اين عبادت بردگان است. و گروهى با انگيزه شكر و سپاسگزارى از نعمتهاى پروردگار، عبادت خداوند مي نمايند كه اين عبادت احرار و آزادگان است.[1]

اما نكته مهم اين است كه نماز و عبادت به خاطر ثواب الهي و يا ترس از عذاب خداوند به اين معنا نيست كه انسان ديگر خدا را قبول ندارد و يا اگر نمازهايش را با اين انگيزه ها خواند ديگر نمازهايش به خاطر خدا نبوده است؛ چرا كه، هم آن كسي كه به خاطر ثواب نماز مي خواند و هم آن كسي كه با انگيزه در امان ماندن از عذاب خداوند نماز مي خواند در مرحله اول به خداوند متعال و وعده هاي او مبني بر پاداش و عذاب الهي ايمان دارد و پس از ايمان به خداوند و گفته هايش بر اساس آنچه او دستور داده نماز مي خواند و اين همان نماز خواندن به خاطر خداوند مي باشد. البته با اين تفاوت كه هر گروهي از اين گروههاي سه گانه توانسته اند مرتبه اي از مراتب معرفت الهي را طي كنند و به ميزاني كه نسبت به خداوند متعال معرفت پيدا كرده اند به همان ميزان انگيزه خود را براي اعمال عبادي همچون نماز تنظيم نمايند.

پي نوشت : 
[1] - نهج البلاغة، ص 510؛ بحار الأنوار، ج‏67، ص 212