بدون شك عامل سازنده شخصيت انسان ـ بعد از اراده، خواست و تصميم او ـ امور مختلفى است كه از اهم آنها همنشين، دوست و معاشر است; چرا كه انسان خواه و ناخواه، تأثيرپذير است، و بخش مهمى، از افكار و صفات اخلاقى خود را از طريق دوستانش مى گيرد، اين حقيقت، هم از نظر علمى و هم از طريق تجربه و مشاهدات حسى به ثبوت رسيده است.
اين تأثيرپذيرى، از نظر منطق اسلام تا آن حدّ است كه در روايات اسلامى از پيامبر خدا حضرت سليمان(عليه السلام)چنين نقل شده: لاتَحْكُمُوا عَلَى رَجُل بِشَيْء حَتَّى تَنْظُرُوا إِلَى مَنْ يُصَاحِبُ، فَإِنَّمَا يُعْرَفُ الرَّجُلُ بِأَشْكَالِهِ وَ أَقْرَانِهِ وَ يُنْسَبُ إِلَى أَصْحَابِهِ وَ أَخْدَانِهِ:
«درباره كسى قضاوت نكنيد، تا به دوستانش نظر بيفكنيد; چرا كه انسان به وسيله دوستان، ياران و رفقايش شناخته مى شود».
امام اميرالمؤمنين على بن ابيطالب(عليه السلام) در گفتار گوياى خود، مى فرمايد: فَمَنِ اشْتَبَهَ عَلَيْكُمْ أَمْرُهُ وَ لَمْ تَعْرِفُوا دِينَهُ، فَانْظُرُوا إِلَى خُلَطائِهِ، فَإِنْ كَانُوا أَهْلَ دِينِ اللَّهِ فَهُوَ عَلى دِينِ اللَّهِ، وَ إِنْ كانُوا عَلى غَيْرِ دِينِ اللَّهِ فَلا حَظَّ لَهُ مِنْ دِينِ اللَّهِ:
«هر گاه وضع كسى بر شما مشتبه شد، و دين او را نشناختيد، به دوستانش نظر كنيد، اگر اهل دين و آئين خدا باشند، او نيز پيرو آئين خدا است، و اگر بر آئين خدا نباشند، او نيز بهره اى از آئين حق ندارد».
به راستى، گاه، نقش دوست در خوشبختى و بدبختى يك انسان، از هر عاملى مهمتر است، گاه او را تا سر حدّ فنا و نيستى پيش مى برد، و گاه او را به اوج افتخار مى رساند.
آيات 27ـ29 سوره «فرقان»، به خوبى نشان مى دهد انسان چگونه ممكن است تا مرز سعادت پيش برود، اما يك وسوسه شيطانى از ناحيه يك دوست بد، او را به قهقرا بازگرداند، و سرنوشتى مرگبار براى او فراهم سازد كه از حسرت آن، روز قيامت هر دو دست را به دندان بگزد، و فرياد «يا وَيْلَتى» از او بلند شود.
در حديثى از نهمين پيشواى بزرگ اسلام امام محمّد تقى الجواد(عليه السلام)مى خوانيم: إِيَّاكَ وَ مُصَاحَبَةَ الشَّرِيرِ فَإِنَّهُ كَالسَّيْفِ الْمَسْلُولِ يَحْسُنُ مَنْظَرُهُ وَ يَقْبَحُ أَثَرُهُ:
«از همنشينى بدان بپرهيز كه همچون شمشير برهنه اند، ظاهرش زيبا و اثرش بسيار زشت است»!.
پيامبر گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله) فرمود: أَرْبَعٌ يُمِتْنَ الْقَلْبَ: الذَّنْبُ عَلَى الذَّنْبِ... وَ مُجالَسَةُ الْمَوْتَى، فَقِيلَ لَهُ يا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَا الْمَوْتى؟ قالَ: كُلُّ غَنِيّ مُتْرِف:
«چهار چيز است كه قلب انسان را مى ميراند: تكرار گناه ـ تا آنجا كه فرمود: ـ و همنشينى با مردگان، كسى پرسيد: اى رسول خدا مردگان كيانند؟!
فرمود: ثروتمندانى كه مست ثروت اند».(1)
منبع:

 1- تفسير نمونه، جلد 15، صفحه 88.