پروردگار عالم ممكن است به اعتبار حكمت ها و مصلحت هايش، در امور هر موجودى، تغييراتى بدهد. در اين مورد، در آيه 39 از سوره رعد مى‏ فرمايد: «خداوند محو مى ‏فرمايد آنچه را كه بخواهد (از امورى كه به‏ حسب جريان عادى واقع مى‏ شود) و اثبات مى ‏فرمايد (آنچه از امور عادى نبوده) و نزد اوست امّ الكتاب».
صريح اين آيه است كه مقدّرات قابل تغيير است بلكه حسب روايات، قسمتى از مقدّرات، حتمى و قسمتى ديگر، معلّق است. به عبارت ديگر، بعضى از مقدّرات قابل تغيير و دگرگونى نيست وپاره‏اى ديگر به اراده خدا تغيير مى‏كند.
از قرآن مجيد نيز اين تقسيم بندى فهميده مى‏ شود؛ در دوّمين آيه از سوره انعام مى‏ فرمايد: «خداست كه شما را از خاك آفريد سپس اجلى قرار داد و اجل ناميده شده نزد اوست ...».
حسب اين آيه شريفه، دو قسم «اجل» داريم، يكى «اجل حتمى» و ديگرى، «اجل معلّق». اجل حتمى آن است كه قابل تغيير نيست و فرار كردن از آن محال است، امّا اجل معلّق، اجل ديگرى است كه بستگى به انجام، يا ترك كارى دارد، يا به وجهى قابل تأخير، يا تقديم است. ممكن است زودتر برسد، يا ديرتر بيايد؛ مثلًا برايش تقدير شده كه در شصت سالگى بميرد، يا پيشامد سختى برايش بشود. ممكن است با صدقه، يا دعا برطرف شود، البتّه خداوند به حكمت بالغه ‏اش مخفى داشته كه كسى نداند اجل حتمى است يا معلّق؛ مثلًا به سختى بيمار شده، آيا از اين بيمارى بهبود مى ‏يابد يا نه؟ معلوم نيست، شايد موفّق به صدقه و دعا شود، به احتمال اين‏كه اجل معلّق است و برطرف گردد، هر چند اجل حتمى هم باشد از خيرات، بهره برده است.

 از چيزهايى كه مقدّرات را تغيير مى ‏دهد و شقاوت را به سعادت مبدّل مى‏ سازد، صدقه دادن، «نيكى به پدر و مادر» و «كار نيك» است؛ احسان به هركس و هر چه كه باشد. كار خوب، بالأخره مؤثّر است، لذا مؤمن بايد دست به هر كار خيرى بزند تا شايد مقدّراتش را عوض نمايد؛ بنابر اين، اعمالى كه مقدّرات را تغيير مى ‏دهند و رفع بلا مى ‏كنند عبارتند از:
1- صدقه دادن.
2- نيكى به پدر و مادر.
3- كار نيك و احسان‏.

منبع:

پرسشها و پاسخها، ص: 80- 83