چرا انسان هر قدر هم كه تلاش كند باز هم نمي تواند حق خداوند را ادا كند؟

امام علي (ع) در بخشي از خطبه اول نهج البلاغه مى فرمايد: «و حسابگران (زبردست) هرگز نتوانند نعمت هايش را شماره كنند» (وَ لا يُحْصي نَعْمائَهُ الْعادُونَ).زيرا نعمت هاى مادّى و معنوى، ظاهرى و باطنى، فردى و جمعى او از آن برتر و بيشتر است كه قابل احصا باشد. به عنوان نمونه بدن يك انسان از سلولها و ياخته هاى بى حدّ و حصرى تشكيل شده (10 ميليون ميليارد به طور متوسّط!) كه هر كدام يك موجود زنده است با ساختمان پيچيده اش و هر يك نعمتى است از نعمتهاى پروردگار كه شمارش آنها در ده ها هزار سال نيز ممكن نيست.وقتى انسان نتواند تنها اين بخش كوچك از نعمت هاى الهى را شماره كند، چگونه مى تواند آن همه نعمتهاى بيرونى چه در جنبه هاى مادّى يا معنوى را شماره كند؟ اصولا ما از همه نعمت هاى او آگاه نيستيم كه بخواهيم آنها را شماره كنيم؟ بسيارى از نعمتهاى او سراسر وجود ما را احاطه كرده و چون هرگز از ما سلب نمى شود، پى به وجود آنها نمى بريم زيرا وجود نعمت هميشه بعد از فقدان آن شناخته مى شود. اضافه بر اين، هر قدر دامنه علم و دانش انسان توسعه مى يابد، به مواهب جديد و نعمت هاى تازه اى از خداوند دست مى يابد.سپس در جمله اي زيبا مى فرمايد: «و تلاشگران و كوشش كنندگان حقّ او را ادا نمى كنند هر چند خود را به بيفكنند» (وَلا يُؤدّي حَقَّهُ الُْمجْتَهِدونَ).اين جمله در حقيقت نتيجه اى است از جمله سابق، زيرا وقتى نتوان نعمتهاى او را احصا كرد، چگونه مى توان حق او را ادا نمود؟ و به تعبير ديگر حقّ او به اندازه عظمت ذات اوست و شكر و حمد ما به مقدار توان ناچيز ماست و به همين دليل اين، جوابگوى آن نخواهد بود. نه تنها در مقام عمل از مدح و ثنا و اداى حقّ او عاجزند كه در مقام انديشه و تفكّر نيز از درك ذاتش ناتوانند.

منبع:

پيام امام علي(ع)، آيت الله مكارم شيرازي.جلد1، ص 73.