دكتر علي اكبر ولايتي وزارت امور خارجه مركز چاپ و انتشارات كتاب حاضر، پژوهشي است تاريخي در شكل‏گيري تمدن اسلامي - ايراني و فراز و نشيب‏هاي متعدد اين دو تمدن بزرگ. در اين مجموعه ابتدا زمينه‏هاي شكل‏گيري تمدن اسلامي و جايگاه علم و دانش در فرهنگ اسلامي مورد بحث و بررسي قرار گرفته و انتقال و علوم از جهان اسلام به ساير نقاط دنيا و جذب دانشمندان به كشورهاي اسلامي تبيين مي‏گردد؛ سپس شكوفايي علوم در تمدن اسلامي در رشته‏هاي رياضيات، نجوم، فيزيك، كيميا، فلسفه، منطق، طب (پزشكي، داروسازي، دامپزشكي)، تاريخ‏نگاري، جغرافيا، ادبيات، زبان‏شناسي، قرائت، تفسير، حديث، فقه و اصول، كلام، تصوف و عرفان و شكل‏گيري سازمان‏هاي اداري و اجتماعي در تمدن اسلامي مورد تجزيه و تحليل تاريخي قرار مي‏گيرد. در ادامه نگارنده به شكوفايي هنر در تمدن اسلامي و ايراني پرداخته و تاثير تمدن اسلامي بر تمدن غربي را بررسي مي‏نمايد. وي همچنين به عوامل ركود و بيداري (شكوفايي) تمدن اسلامي و ايراني پرداخته و تاثير جنگ‏هاي مخرب صليبي و جنگ‏هاي مغول و حمله استعمار غرب به جهان اسلام بر اين مساله را بررسي نموده است. وي همچنين به نقد تمدن غرب و نحوه عملكرد اين تمدن با تمدن اسلامي پراخته و بيداري اسلامي در خاورميانه، آسياي ميانه، شبه قاره هند و جهان غرب را در 200 سال اخير تحليل مي‏كند. كتاب در دو جلد تأليف شده و داراي دوازده بخش است. هفت بخش در جلد يك و بقيه در جلد دوم آمده است.