نعمان بن بشير هنگام ورود مسلم بن عقيل به كوفه از سوي امويان بر كوفه حكومت مي‌كرد. درباره شخصيت شناسي نعمان بايد به نكات زير اشاره كرد: گفته‌اند نعمان نخستين فرزندي بود كه بعد از هجرت پيامبر به مدينه، در بين انصار متولد شد.[1] همچنان‌ كه عبدالله‌بن‌زُبَيْر نخستين فرزند مهاجران بود كه پس از هجرت، در مدينه تولد يافت.[2] پدر نعمان، بشير‌بن‌سعد، (به سبب حسادتش نسبت به سعد‌بن‌عبادَه)، نخستين كس از انصار بود كه در سقيفه با ابوبكر بيعت كرد[3] و بقية انصار نيز از او تبعيت كردند. نُعمان از طرف‌داران عثمان بود و پس از قتل وي، پيراهن خونين وي را براي معاويه در شام برد كه همان پيراهن تبديل به يكي از ابزارهاي تبليغاتي معاويه براي ايجاد فتنه بر ضد اميرمومنان علي† عليه‌السلام شد.[4] وي آشكارا با علي‏† دشمني مي‏ورزيد و در جنگ‏هاي جمل و صفين با آن حضرت جنگيد و يك بار فرماندهي گروهي از اشرار معاويه را براي حمله به عراق به عهده گرفت و مردم عراق را به وحشت انداخت.[5] وي پس از عبدالرحمن‌بن‌حكم، از طرف معاويه حاكم كوفه شد؛ سپس در زمان يزيد نيز همان منصب و سمت را داشت. نُعمان تا زمان خلافت مروان‌بن‌حَكَم عمر كرد. او زماني كه والي حمص بود، مردم را به بيعت با عبدالله‌بن‌زُبير فرا‌خواند؛ اما اهل‌حمص با او مخالفت كردند و او از آنجا خارج شد و مردم او را تعقيب كردند و بالاخره در سال 64ق به دست اهل ‌حمص كشته شد.[6]

نعمان از وفادارترين ياران معاويه بود و در سلسله غارت‌ها و شبيخون‌‌هايي كه نظاميان معاويه، پس از ماجراي جنگ صفين و حكميت، به مناطق مختلف قلمرو حكومت امير مؤمنان† داشتند، شركت مي‌كرد و با دوهزار نفر سپاهي، به عين‌التمر يورش برد و با پيروان علي† جنگيد.[7] همچنين او در جنگ صفين همراه معاويه بود. در اين جنگ، جز او و محمد‌بن‌مسلمه، كسي از انصار همراه معاويه نبود.[8]

پي نوشت: -------------------------

[1] . محمد‌بن‌حبيب، كتاب اَلْمُحَبَّر، ص276؛ ابن‌اثير، اُسْدُ ‌الْغابَة في معرفة ‌الصحابة، ج4، ص550.

[2] . محمد‌بن‌حبيب، اَلْمُحَبَّر، ص275؛ ابن‌اثير، اسد ‌الغابة في معرفة الصَّحابة، ج3، ص138.

[3] . ابن‌اثير، اسد ‌الغابة في معرفة الصحابة، ج1، ص231.

[4] . محمد‌بن‌حبيب، اَلْمُحَبَّر، ص294.

[5] . ابن‌هلال ثقفي كوفي اصفهاني، الغارات، ص307.

[6] . ابن‌عبد‌البر قُرْطُبي، الاستيعاب في معرفة ‌الاصحاب، ج4، ص60 ـ63؛ ابن‌اثير، اُسْدُ ‌الْغابَة في معرفة الصَّحابة، ج4، ص552.

[7] . ابراهيم ثقفي كوفي، الغارات، ص310ـ311

[8] . نصربن مزاحم منقري، وقعة صفين، ص445.