موضوعيت شتر در ديه / امكان مجازات تعزيري بر جرح و نقص عضو عمدي / انتخاب قاتل با قرعه، اگر قتل عمد مردد بين دو نفر يا بيشتر باشد
جهت عضويت در كانال "مقلدين مراجع تقليد" كليك كنيد
در بعضى از جراحتها كه شتر به عنوان ديه تعيين شده (مانند شجاج) گاهى ديه به پانزده شتر مى رسد و اين زيادتر از أصل ديه نفس است كه جانى در ديات انتخاب مى نمايد همانند ده هزار درهم، لطفا در اين زمينه به سؤالات زير پاسخ فرمائيد:
1- آيا شتر موضوعيّت دارد يا نسبت به ديه است؟ يعنى يك صدم ديه در جائى كه شتر ديه است، كه صاحب جواهر هم بر اين عقيده مى باشد؟
2- در جائى كه جرح و نقص عضو عمدا انجام گرفته و قابل قصاص نمى باشد، آيا مى شود براى مرتكب مجازات تعزيرى قائل شد؟ يا مجازات فقط ديه است، و جنبه ضمان و حقوقى و ضرر و زيان دارد، كه لازمه طبع ديه است؟ (و در روايات هم ظاهرا نصّ بر جزا بودن آن نمى باشد تنها استدلال به سكوت ائمّه عليهم السّلام شده است) يا "ديه" ضمان و جزا هر دو است؟ توضيحا اينكه اگر مجازات فقط به ديه باشد باعث تجرّى بر جرم خواهد شد و آمار جرائم را بالا خواهد برد.
3- اگر قتل عمد مردّد باشد، بين دو نفر يا زيادتر، آيا مى توان قاتل را به قرعه معيّن نمود (معروف است كه نظر مبارك چنين است) يا نمى توان؟ و بر فرض دوّم، وظيفه چه مى باشد؟ آيا به پرداخت ديه اكتفاء بايد كرد (كه طبعا قتلى انجام گرفته و كسى هم مجازات نشده) و يا راه ديگرى دارد؟ توضيحا اگر به ديه اكتفاء شود إمكان زياد شدن قتل عمدى و سوء استفاده وجود دارد؟
جواب:
1- شتر موضوعيّت ندارد، و بالنسبة از ديه نفس حساب مى شود، هر چند در صورت إمكان احتياط در مصالحه است.
2- زائد بر ديه چيزى ثابت نيست.
3- در فرض مزبور بهتر است روى ديه تفاهم كنند، و آن را نيز با قرعه تعيين نمايند، و اين موافق با احتياط است.
پي نوشت:
امام خمينى(ره)، استفتائات، ج 3، احكام ديات، مسائلي در ديات، س 9
كاربر گرامي، با توجه به احتمال تغيير در نظرات و فتاواي مراجع عظام، جهت اطلاع از آخرين فتوا با دفتر مرجع تقليد خود تماس بگيريد. با تشكر