1- نخست بايد بدانيم كه؛ در الگو قرار دادن شخصيتي جهت زندگي، و براي بهره گيري از صفات و ويژگي هايش، سه مسئله مورد توجه اساسي و محوري است: الف) شخص الگو، ب) الگو گيرنده (كسي كه دنبال الگو و مقتدا است)، ج) چيزهايي كه بايد الگو برداري شود.
حال، جواناني كه مي خواهند هر كدام از معصومين(ع) را الگوي خويش قرار دهند، ضروري است، ابتدا آن حضرت را بشناسند، از ويژ گي ها و خصايص اخلاقي و برنامه ها و اهدافي را كه آن حضرت در زندگي به آنها اهتمام مي ورزيد، آگاهي پيدا كنند، سپس با شناخت كامل آنها را سر لوحه زندگي خويش قرار داده، تا بتوانند با تأسي و اقتدا به اين شخصيت، يك زندگي سالم و با سعادت داشته باشند.

2- منظور از الگو قرار دادن معصومين(ع) اين است كه برنامه زندگي واخلاق و كردار و بينش و منش خود را هماهنگ و در راستاي اخلاق و رفتار و نوع باور و انديشه آنها قرار دهيم و سعي كنيم از مسير تعاليم و هدايت ها و خواست هاي آنها كه تنها راه رسيدن به سعادت واقعي و ابدي است منحرف نگرديم و بايد توجه داشت كه الگوگيري از ايشان به اين معنا نيست كه بايد در معرفت و تقوا و بندگي و عبادت خداوند و صفات انساني و اخلاق الهي همپايه و هم رتبه آنان باشيم چون اين براي ما امكان پذير نمي باشد و اوج معرفت و كمالات آنان اختصاص به خود آن بزرگواران دارد.
مهم اين است كه به اندازه اي كه در وسع ما و متناسب با دارايي و ظرفيت ماست به صفات و اخلاق آنها آراسته گرديم و به طناب محكم ولايت و ارادت و محبت آنان چنگ بزنيم و با آنان همراه و همگام باشيم ولي همراهي هرگز به معناي هم رتبه بودن نيست. مثلا دانش آموزي كه خوب درس مي خواند و خوب درس را فرا مي گيرد و اهل كوشش و تلاش است با استاد و معلمش همراه و در مسير اوست ولي مسلما هم رتبه او نمي باشد.
از ما خواسته اند كه چون آنان عفيف و بزرگوار و شكيبا و صبور و اهل گذشت و بخشش و كرم باشيم؛ بنده خدا باشيم و مطيع و پرهيزگار؛ به نماز و انجام واجبات دين ودوري از محرمات اهميت دهيم ولي بدون شك تمام اين امور متناسب با ظرفيت و توانايي ما است و هرگز خداوند بندگانش را بيش از طاقت و توانايي تكليف نمي كند و از آنها چيزي فوق قدرتشان نمي خواهد. در روان شناسي به اين مسأله توجه شده كه انسان احتياج به الگوي رفتار و نمونه عمل دارد و اين مطلب به تجربه نيز ثابت شده است و مي بينيم كه در كارها هر انساني به دنبال الگو مي گردد و در پي شخصيت برجسته اي است كه به او دل بندد و ارادت بورزد. در بين بچه ها و جوانان معمول است كه اگر امتيازاتي در فردي ببينند و به او علاقمند شوند در همه كارها و حتي نوع و شكل لباس و آرايش از او تقليد مي كنند. وجود الگوهاي رفتار و شخصيت هاي نمونه و مربي نقش بسيار مهمي در سازندگي انسان ها دارد.

3- قرآن كريم مي فرمايد: « لقد كان لكم في رسول الله اسوه حسنه لمن كان يوجوا الله واليوم الاخر و ذكر الله كثيرا ـــ براي شما در زندگي و عملكرد پيامبر(ص) سرمشق نيكويي بود براي آنها كه اميد به رحمت خدا و روز رستاخيز دارند و خدا را بسيار ياد مي كنند.» (1)
روحيات عالي، استقامت و شكيبايي پيامبر، هوشياري و درايت و اخلاص و توجه به خدا و تسلط او بر حوادث و زانو نزدن در برابر سختي ها و مشكلات هر كدام مي تواند الگو و سرمشقي براي همه مسلمين باشد.
به دليل اسوه و الگو بودن پيامبران و رهبران الهي براي امت ها و به دليل اين كه مهمترين و مؤثرترين بخش تبليغ و دعوت انبيا(ع) دعوت عملي آنهاست. دانشمندان اسلام معصوم بودن را شرط قطعي مقام نبوت دانسته اند، چون كسي كه مي خواهد الگو و مقتداي انسان ها باشد بايد از هرگونه خطا و گناه و حتي انديشه آن مصون و محفوظ باشد و حتي از نسيان و سهو نيز بر كنار باشد، چون فردي گنه كار و در معرض لغزش و سهو و خطا چگونه مي تواند الگو و اسوه ديگران باشد و مردم به راحتي به او سر بسپرند و به او دل ببندند و عمل و رفتار او را الگوي خود قرار دهند؟
اهل بيت به تصريح قرآن كريم داراي مقام عصمت بوده و از هرگونه آلودگي پاك و پيراسته مي باشند: « انما يريدالله ليذهب عنكم الرجس اهل البيت و يطهركم تطهيرا ـــ خداوند فقط مي خواهد پليدي و گناه را از شما اهل بيت دور كند و كاملا شما را پاك سازد.» (2)
امامان معصوم و نيز حضرت زهرا(س) تمام شرايط الگو بودن و مقتدا بودن را دارا مي باشند و عقل حكم مي كند انسان دنباله رو كساني باشد كه به گواهي تاريخ و اعتراف دوست و دشمن گوي سبقت را در ميدان كمالات و فضايل و خوبي از همه ربوده اند و همه خوبان و پاكان و صاحبان كمال ريزه خوار سفره خصال نيكوي آنها مي باشند. راهبراني كه با علم خداداد و لدني كاملا با پيچ و خم راه سعادت آشنايند و خود اين راه را تا آخر پيموده اند و با علم و قدرت الهي، توانايي دستگيري و راهنمايي رهروان اين راه را دارند.
در الگوگيري، حضور يا عدم حضور افراد چندان مهم نيست؛ بلكه چه بسا كساني كه در گذشته اي دور زندگي مي كردند, بهتر از بسياري از مصاحبان بتوانند الگو واقع شوند; ليكن براي اين كار بايد از طريق بررسي تاريخ زندگي درس هاي لازم را فرا گرفت . گذشت چهارده قرن هم چيزي را عوض نمي كند; زيرا محور اصلي در الگوگيري اصول كلي تربيتي و ارزش هاي اخلاقي است كه با مرور زمان پوسيده و كهنه نمي شود.
زندگي ائمه(ع) براي ما الگو است و پذيرش اين مطلب و بيان اين سخن گزاف و بيهوده نيست و لذا هم گوشه گوشه زندگي آنها براي ما روشن است و بيان شده و هم مي توان همچنان از آنها الگو گرفت و پيروي نمود. و براي رسيدن به آن مي توان كتب مشتمل بر معارف دين را كه بسيار فراوان است مورد مطالعه قرار داد. مثلاً نماز شب حضرت زهرا(س)، ساده زيستي آن حضرت، برخورد وي با نامحرم , پيروي كامل از فرامين دين، بها دادن به ارزشهاي انساني و معنوي در برابر معيارهاي دنيوي و مادي و از خودگذشتگي و خود را فراموش كردن و هزار نكته ديگر كه تنها يك دستورالعمل نيست بلكه بنيان رفتار فاطمي است براي هميشه مي تواند سرمشق زندگي باشد.
سخنان ائمه(ع) در مورد كيفيت و شكل زندگي [نه سخنان معرفتي و تحليلي آنها] براي هر انساني قابل فهم و راهگشاست، كافي است به كتاب هايي كه در مورد زندگاني ائمه(ع) نوشته شده مراجعه كنيد و يا از كلمات گهربار آنها فيض ببريد تا زندگي شما رنگ ديني و الهي بگيرد. 
به هرحال شما با مطالعه زندگي معصومين و بزرگان دين، مي توانيد خود از آن بهره برده و برنامه زندگاني خود را تنظيم كنيد. پرواضح است كه هر چه بيشتر به حق عمل كنيد راه آگاهي جديدتري به روي شما گشوده خواهد شد و به معرفت علمي و عملي شما افزوده مي گردد.
نكته اي كه در اينجا مهم و اساسي است اين است كه هر چند كامل بودن و بي عيب و نقص و كاستي بودن الگو در تربيت و رهبري انسان ها بسيار مؤثر است چون انسان به راحتي به آنها سر مي سپرد و از آنها اطاعت مي كند ولي وجود زمينه ها و بسترهاي مناسب در فرد الگو گيرنده نيز داراي اهميت ويژه اي است بنابراين بايد خود انسان با سعي و تلاش و مجاهده و با پيروي از حجت و پيامبر و واعظ دروني اش يعني عقل اين زمينه را فراهم سازد تا سخنان و رفتار حجت بيروني و خارجي يعني پيامبران و امامان و بزرگان اهل كمال و معرفت در او تأثيرگذار باشند وگرنه در خود زمان پيامبر و امامان(ع) كم نبوده اند كساني كه دايما با آنها در تماس بوده اند و با آنها انس و معاشرت داشته اند ولي سرسخت ترين دشمنان آنها به شمار مي آمدند و بالاترين مخالفت ها و عنادها را با حق و حقيقت داشته اند. پس الگو داشتن لازم ولي غير كافي است.
به عبارت ديگر بايد هم فاعل (يعني الگو) در فاعليتش كامل باشد و هم قابل (يعني الگو قرار دهنده) در قابليتش كامل باشد تا الگو سازي مفيد و نتيجه بخش باشد و چون الگوهاي رفتاري ما يعني اولياي الهي در فاعليت و تأثيرگذاري كامل و بي نقص مي باشند، اين ما هستيم كه بايد قابليت پذيرش در خود ايجاد كنيم تا بتوانيم خود را در معرض وزش نسيم رحمت و هدايت آنها قرار دهيم و غنچه وجود خود را شكوفا سازيم.

پي نوشت ها: 
(1) احزاب/ 21
(2) احزاب/ 33