آن چه بين مردم معروف است، قسمت به معناي عدم تأثير فرد در سرنوشت خود و تعيين همسر از قبل و سلب اختيار از انسان مي باشد كه از نظر اسلام مردود است، چون خداوند به آدمي، اختيار و اراده داده است و در همه امور از جمله ازدواج، حق انتخاب و گزينش محفوظ مي ‏باشد. شاهد روايات زيادي است كه همگان را به دقت در انتخاب همسر فراخوانده و ضوابطي را در اين امر منظور داشته‏ اند.

امام صادق(ع) مي ‏فرمايد: "زن همچون گردنبدي است كه شخص آن را بر گردن خود آويزان مي‏ كند، پس بنگر چه چيزي را بر گردن آويخته‏ اي!". [1]
از رسول اكرم(ص) نقل شده: "فردي مناسب براي ازدواج را در نظر بگيريد و انتخاب كنيد، زيرا زنانتان فرزنداني شبيه خواهران و برادران خود متولد مي‏ كنند".[2] اگر انسان در انتخاب همسر نقشي نداشته باشد، اين روايات معني ندارد.
ازدواج مانند امور ديگر، در قلمرو علم الهي است، يعني خداوند مي ‏داند فلان شخص با چه كسي ازدواج خواهد كرد، ولي علم پرودگار اختيار را از او نمي‏ گيرد، زيرا علم الهي به عمل اختياري انسان تعلق گرفته است.

قسمت اگر به اين معنا باشد كه درازدواج، ما آدمها هيچ اختياري از خودمان نداريم، بعد بنشينيم توي خانه، آقا اصلا خواستگاري نرود و بگويد: ما درخانه مي نشينيم تا خدا خانمي قسمت ما بكند يا خانم هيچ حركتي براي ازدواج نكند، مثلا خواستگاران را رد كند يا در هيچ محافلي شركت نكند، بعد بگويد: تا قسمت ما چي باشد، غلط است.

ما متاسفانه بعضي ها را داريم كه مي گويند: قسمت همين است. چرا؟ زيرا انسان اختيار ندارد و آزاد آفريده نشده است. البته آزادي ما مطلق نيست. آزادي ما منتسب به مشيت الهي است. ما اختيار داريم. معمولا حق انتخاب در طول اراده خداوند است نه در عرض آن. مثلا اگر مي خواهيد لامپ اتاق شما روشن شود، لوازمي لازم است. نيروگاه برق بايد باشد كه برق توليد بكند ، بعد سيم كشي شده باشد، بعد جريان برق باشد و اگر كليد را نزنيم برق روشن نمي شود. شما حركت كنيد، اقدام كنيد. آقا خواستگاري برود، خانم خواستگار قبول كند، شما مي رويد در لحظات آخر ازدواج بهم مي خورد. احتمالا مصلحتي در كار بوده كه ما توجهي به آن نداشته ايم و خبر نداريم. خداوند اراده خودش را براراده ما حاكم كرده است. آدم گاهي باورش نمي شود كه بهم بخورد. ولي گاهي عمه خانم حرفي مي زند كه ازدواج بهم مي خورد. مي گويند قسمت نبود. ولي اگر شخص كاري بكند كه بهم بخورد، مثلا مهريه را بنويسند و بعد آقا بگويد نه. من نمي توانم اين مهريه را بدهم و مهريه بايد نصف شود. اينها نيست اگر چيزي در حيطه اختيار آنها نبوده است، آنرا در حيطه قسمت بگذاريم.

پي نوشت:

1 - ميزان ‏الحكمة، ج 2، ص 1182.
2 - همان، ص 1183.

پاسخ از حجت الاسلام حسين دهنوي.