فلسفه و حكمت گريه كردن وعزاداري براي معصومين (عليهم السلام)
گريه براي خدا و از ترس عقاب الهي و نيز گريه براي اولياي خدا در شمار برترين عبادتها است؛ به ويژه گريستن بر حضرت ابا عبدالله سالار شهيدان(ع)، چنين گريهاي فلسفههاي سازنده و تربيتي چندي دارد؛ از جمله :
1. پالايش و تزكيه روح، و احساس نزديكي به خدا؛
2. پيوند عميق عاطفي ميان مردم و الگوهاي راستين امت؛
3. اعلام وفاداري نسبت به رهبران و پيشوايان ديني و مكتب؛
4. الهام شدن روح انقلابي و ستم ستيزي به مردم؛
5. زنده نگاه داشتن ياد و خاطره وقايعي چون نهضت شكوهمند حسيني .
اينكه اشك و گريه، خود به خود به وجود مي آيد، يا بايد با تلقين وبرانگيختن احساسات ايجاد شود، مقوله ديگري است. هر مسلمان پاكْ طينتي، با به يادآوردن مصائب ابا عبدالله(ع) و عظمتي كه آن حضرت به وجود آورد، به راستي اشك سوز و گاه شوق مي ريزد .( براي آگاهي بيشتر ر.ك: مرتضي مطهري، حماسه حسيني )
تأثيرات عزاداري
در يك تقسيم بندي مي توان تأثيرات عزاداري بر معصومين(ع) را در جهات ذيل نام برد :
يك . جنبه عاطفي
كسي كه عزيزي را از دست مي دهد، ناخودآگاه حزين و غمناك است و نمي تواند غمگين نباشد. بر پايي مراسم سوگواري، باعث خالي شدن اين غم و غصهّ مي شود. به علاوه، عزاداري براي بزرگان دين،محبت و رابطة عاطفي مردم با آنان را مي افزايد .
دو. جنبه سياسي
اگر اين عزاداري ها نبود، قيام خونين و روشنگر سيدالشهدا(ع) به فراموشي سپرده مي شد و چه بسا اصل قيام و شهادت او نيز تحريفيا حتي انكار مي شد. در زمان صدر اسلام، شرايط اقتضا نكرد كه شيعيان براي حضرت زهرا(س) عزاداري و نوحه خواني كنند و همين باعث شد كه برخي از تاريخ نويسان غرض ورز، اصل شهادت آن حضرت را انكار كنند؛ حتي مي گويند: «اگر محسن فاطمه شهيد شده، پس قبرش كجا است؟» لابد اگر مي توانستند، مي گفتند: «اگر پيامبر دختري به نام فاطمه داشته و كشته شده، پس قبرش كجا است؟!»
سه. جنبه ديني
با برپايي مراسم عزاداري و سخنراني در ماه محرم، مردم بيش از پيش با معارف الهي واخلاق اسلامي آشنا مي شوند. عاشورا دين ما را حفظ كرده است .
چهار. جنبه تربيتي
كودكان و نوجوانان از برپايي اين مراسم و يادآوري آن واقعة عظيم، دِليري و ايثار و فداكاري را فرا مي گيرند. البته لقاي الهي براي حضرت امام حسين(ع)، زيباترين و باشكوه ترين امور است؛ ولي در هنگام مصيبت و حزن و اندوه امامان(ع) از واقعه جانگداز عاشورا، نمي توانيم شاد باشيم. قطعاً دشمنان ائمه(ع) در اين روز مسرور بوده اند .
به علاوه نقل حماسة عاشورا، روح ايثار و شجاعت و ايمان را در مسلمانان زنده مي كند. در نتيجه آنان در مقابل مسائل جهان اسلام، بهتر حساسيت نشان خواهند داد. انقلاب ضدّ طاغوتي و ضدّ آمريكايي ايران، پيروزي حزب الله لبنان بر اسرائيل، مقاومت و دفاع هشت سالة ايران در مقابل تهاجم جهاني در قالب جنگ عراق و پيروزيهاي مكررّ لشكر اسلام بر كفر و الحاد جهاني و ... متأثر از مجالس عزاي سيدالشهدا(ع) است. ضمن اينكه اگر آن واقعه به همان شكل نقل نگردد، اندك اندك به فراموشي سپرده خواهد شد و اسلام، پشتوانه اي تأثيرگذار با اين اهميت را از دست خواهد داد. البته بايد در روضه خواني ها از تحريف و عوض نمودن واقعيت خودداري كرد و در كنار نقل حادثه عاشورا، بايد به مسائل جهان اسلام در عصر حاضر نيز اهميت داد و وظيفه مسلمانان در اين رابطه را گوشزد كرد.