آيا مي‌‌توان گفت علم امام رضا(ع) همانند انبياى الهى بوده است؟
به عقيده شعيه امامت نوعي كارشناسي دين و امتداد نبوت است، از اين رو جانشين پيامبر بايد كسي باشد كه مانند خود آن حضرت، ضمن دوري از خطا و اشتباه، داناتر و عالم تر از سايرين باشد، به همين دليل است كه پيامبراكرم (صلى الله عليه و آله) در حديث ثقلين دربارة اهلبيت خود مي فرمايند: «به آنها چيزي ياد ندهيد، چرا كه آنها از شما عالم ترند.»
علم امام خدادادي است. و به عبارتى علم امام «لدنّى» است يعنى با اشارات عالم غيب و سروش فرشتگان آشنا است و از هر مسأله حلال و حرامى سؤال شود، بدون مهلت پاسخ آن را مي‌دهد.
علم امام، آينه تمام نماى عالم هستى است، يعنى علم گذشته و حال و آينده را شامل مى شود،(1)
علم امام رضا عليه‌السلام
درباره علم امام رضا (عليه السلام) از ابراهيم بن عباس نقل شده است: هر پرسشى كه از امام رضا (عليه السلام) مى شد، پاسخ آن را مى دانست(2). دشمن نيز اعتراف به علم بى كران ايشان داشت و مامون، امام رضا(عليه السلام) را معدن علم توصيف مى كرد(3).
درباره گستره علم امام چند نكته لازم به ذكر است:
1. خداوند ائمه اطهار (عليهم السلام) را وارث علم پيامبران اولوالعزم و رسول خدا (صلى الله عليه و آله) قرار داده است.
امام صادق عليه السّلام مي‌فرمايند:
إِنَّ اللَّهَ خَلَقَ أُولِي الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَ فَضَّلَهُمْ بِالْعِلْمِ وَ أَوْرَثَنَا عِلْمَهُمْ وَ فَضَّلَنَا عَلَيهِمْ فِي عِلْمِهِمْ وَ عَلَّمَ رَسُولَ اللَّهِ ص مَا لَمْ يعْلَمُوا وَ عَلَّمَنَا عِلْمَ الرَّسُولِ وَعِلْمَهُمْ؛ خداوند انبياى اولوالعزم را آفريد و آنها را به علم امتياز بخشيد و به ما به ارث داد علم آنها را، و ما را بر آنها مزيت بخشيد به علم خودشان و علم پيامبر اكرم آن چيزهائى كه آنها نمى دانستند ما هم علم پيامبر را داريم و هم علم آنها را.(4)
2. گستره علم امامان همچون علم پيامبر خدا صلى الله عليه و آله، از علم پيامبران الهى بيشتر است.
امام باقر عليه السلام، ضمن تاكيد بر عالمتر بودن اميرمومنان على عليه السلام از انبياء الهى، به عَبْدِ اللَّهِ بْنِ وليد، دليل آن را چنين بيان داشت:
مگر نمى گويند على داراى علم پيامبر است، پس با آنها در اين مورد اينگونه استدلال كن: خداوند در باره موسى(عليه السلام) مى فرمايد:
«وَ كَتَبْنا لَهُ فِي الأَلْواحِ مِنْ كُلِّ شَيءٍ(5)» معلوم مى شود كه تمام مسائل را به او نياموخته است.
خداوند در باره محمّد (صلى الله عليه و آله) مى فرمايند:
«وَ جِئْنا بِكَ عَلى هؤُلاءِ شَهِيداً وَنَزَّلْنا عَلَيكَ الْكِتابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَيءٍ(6)»
امام زين العابدين عليه السلام مي‌فرمايند: به خدا قسم آنچه انبياء و رسل مى دانند من مى دانم. بعد فرمود: وَ نُزَادُ مَا لَمْ تُزَدِ الأَنْبِياءُ؛ اضافه از آنچه انبياء داشتند داريم.(7)
بنابراين، پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و ائمه اطهارعليهم السلام، سردار رسل گذشته و جامع همه كمالات و معجزات پيامبران گذشته بوده، و كمالات بيشترى از آنان داشته اند.
پي نوشت ها :
1) كافى، ج1، باب ان الائمه علم ما كان و ما يكون...
2) إعلام الورى، ص 328.
3) تحف العقول، ص 416.
4) بحار الأنوار، ج26، ص 194.
5) اعراف، آيه 150.
6) نحل، آيه 89.
7) بحار الأنوار، ج26، ص 198.