تاريخ شهادت
شهادت حضرت در سال220ه.ق اتفاق افتاد. در ماه و روز شهادت ايشان نيز اختلاف است ولي آخر ذي القعدة[1] و پنجم ذي الحجة[2] از منابع معتبرتري برخوردارند. بر اين اساس عمر حضرت، اندكي كمتر يا بيشتر از 25 سال خواهد بود.
علت شهادت
همچنين بايد گفت: با توجه به مقبوليت و احترام خاص امامان شيعه در ميان مسلمانان و به خصوص شيعيان، خلفاي عباسي تلاش مي كردند امامان را به گونه اي به شهادت برسانند كه از ديده عموم مخفي مانده و عواقب آن دامنگير آنان نگردد. تجربه واقعه كربلا به حاكمان آموخته بود كه نقش مستقيم آنان در شهادت امامان شيعه آنان را با توده اي از مبارزات و قيام هاي مسلحانه درگير خواهد كرد لذا پس از عاشورا، امامان شيعه مسموم شده و به شهادت مي رسيدند و آن حضرت نيز همانند اجدادش بوسيله سم به شهادت رسيدند.
به نظر مي رسد تصميم خليفه عباسي براي به شهادت رساندن حضرت با سم، مسئله اي پوشيده و مخفيانه نبوده بلكه سايرين نيز از آن خبر داشته و كم و بيش منتظر وقوع آن بوده اند اگر چنين باشد اين مسئله نشان از شدت مظلوميت امام و زندگاني همراه با فشار روحي بسيار ايشان مي باشد چرا كه هر لحظه و هر زمان احتمال شهادتشان داده مي شد. ماجراي زير مويد اين مطلب است:
از شخصي به نام «محمّد بن حمزه هاشمى» نقل شده كه وي در حالى كه نزد حضرت امام جواد عليه الصلوة و السلام بود، احساس تشنگى كرد. حضرت به او نگاه كرده، فرمودند: تو را تشنه مى بينم! عرض كرد: آرى. امام عليه الصلوة و السلام به خادم خود دستور داد به او آب دهند. «هاشمى» از اين موضوع اندوهگين شد، زيرا عده اى تصميم به مسموم كردن امام با آب داشتند (و خوردن آبى كه تعلّق به آن حضرت داشت، خطرناك بود) هنگامى كه خادم، آب را آورد، حضرت امام جواد عليه الصلوة و السلام، نخست از آن آب نوشيدند و سپس به «هاشمى» دادند. مدّتى بعد، تشنگى دوباره به سراغ او آمد، حضرت مجددا براى آوردن آب به خادم خود دستور دادند و اين بار نيز نخست، خود از آن نوشيدند و بعد به «هاشمى» دادند. اين ماجرا كه گذشت، «هاشمى» مى گفت: گمان مى كنم حضرت جواد عليه الصلوة و السلام- همانطور كه شيعيان مى گويند- از آنچه در دلها مى گذرد، با خبر است.[3]
پي نوشت:--------------
[1] . كليني، الاصول من الكافي، (تهران، اسلاميه، 1362ش، چ دوم)ج1، ص492 (كتاب الحجة، باب مولد أبي جعفر الثاني)؛ شيخ مفيد، الارشاد، (قم، كنگره شيخ مفيد، 1413ق) ج2، ص289؛ همو، المقنعة، ص482 (باب نسب أبي جعفر الثاني)؛ شيخ طوسي، تهذيب الاحكام، ج6، ص91 (باب نسب أبي جعفر الثاني).
[2] . مسعودي، اثبات الوصية،(قم، انصاريان،1426ق، چ سوم) ص242؛ طبري، دلائل الامامة، ص395؛ ابن الجوزي، المنتظم، ج11، ص62، ش1257؛ ابن خلكان، وفيات الأعيان، ج4، ص175، ش561؛ خطيب بغدادي، تاريخ بغداد، ش1313.
[3] . شيخ مفيد، الارشاد (قم، كنگره شيخ مفيد، 1413ق) ج2، ص292-292؛ عبد الرزاق مقرم، نگاهي گذرا بر زندگاني امام جواد عليه السلام (مشهد، آستان قدس رضوي، 1382ش، چ چهارم) ص55.