قرآن هرجا نامي از امامت برده ، دنبالش هدايت را هم بيان مي كند، گويي مي خواهد امامت را تفسير كند. مانند آيه 73 سوره انبيا كه مي فرمايد: «وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنا» يعني آنها را اماماني قرار داديم كه به امر ما هدايت مي كنند. يعني هدايت امام را مقيد به "امر" كرده است، كه اين نشان مي دهد امامت به معناي مطلق هدايت نيست، بلكه به معناي هدايتي است كه به امر خدا صورت مي گيرد. اين امر هم همان چيزي است كه خداوند درباره اش فرموده :« إِنَّما أَمْرُهُ إِذا أَرادَ شَيْئاً أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ، فَسُبْحَانَ الَّذِى بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كلُ‏ِّ شىَ‏ْءٍ وَ إِلَيْهِ تُرْجَعُون»[1] در واقع امر همان ملكوت است كه ناحيه باطن اين عالم مي باشد و در واقع همان وجود عيني موجودات است. يعني امام با امري ملكوتي كه در اختيار دارد و با آگاهي از باطن دل ها و اعمال انسان، او را هدايت مي كند. پس امامت از نظر باطن يك نحوه ولايتي است كه امام در اعمال مردم دارد و مانند هدايت نبي صرف آدرس دادن و موعظه نيست بلكه هدايت امام دست خلق گرفتن و براه حق رساندن است، كه دانشمندان اسلامي از آن ايصال به مطلوب تعبير مي كنند. [2]
همين آدرس دادن نبي نشان از قابل تخلف بودن اين نوع هدايت دارد. يعني نبي تنها انذار و تبشير مي كند و هر كس بخواهد به آن عمل مي كند. «فَمَنْ شاءَ فَلْيُؤْمِنْ وَ مَنْ شاءَ فَلْيَكْفُر[3]» اما امام دست بنده را گرفته به راه مي رساند كه اين نوع هدايت حتما رسيدن به مقصد را به همراه داشته و در نتيجه تخلف ناپذير از هدف است.
هم چنين مي توان گفت هدايت تشريعي كه همان هدايت پيامبران است شامل تمامي انس و جن مي شود.« وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُون[4]» اما هدايت امام خاص تر است. در واقع خداوند اين هدايت را مختص كساني كرده كه به شريعت عمل نموده و اوامر و نواهي او را به كار بسته اند. گويا اين نوع هدايت پاداش خداوند به اين گروه است.[5]
در آخر نيز بايد اين نكته را مورد توجه قرار داد كه طبق آيه «يَوْمَ نَدْعُوا كُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِم[6]» نتيجه مي شود امامت در تمامي دوره هاي بشر وجود دارد و در هيچ دوره اي نيست كه امام وجود نداشته باشد. چرا كه آيه مي گويد تمام انسان ها با امامشان خوانده مي شوند. در نتيجه بايد در هر دوره و هر جا كه انسان هايى هستند، امامى نيز باشد كه شاهد بر اعمال ايشان باشد. [7]

پي نوشت:
[1] . چون به چيزى اراده فرمايد، كارش اين بس كه مى‏گويد: «باش» پس [بى‏درنگ‏] موجود مى‏شود، پس [شكوهمند و] پاك است آن كسى كه ملكوت هر چيزى در دست اوست، و به سوى اوست كه بازگردانيده مى‏شويد، يس، 82
[2] . الميزان في تفسير القرآن، ج‏14، ص: 304؛ همان، ج‏1، ص: 272؛ آيت الحق، سيد محمد حسن قاضي، ترجمه سيد محمد علي قاضي، انتشارات حكمت، ج1، ص10
[3] . پس هر كه بخواهد بگرود و هر كه بخواهد انكار كند، كهف،29
[4] . و جنّ و انس را نيافريدم جز براى آنكه مرا بپرستند.، ذاريات، 56
[5] . پژوهشي در پرسمان امامت،جواد علي كسّار(ترجمه نورالهدي توفيق)، دار فراقد، 1382 ؛ ص98-99
[6] . [ياد كن‏] روزى را كه هر گروهى را با پيشوايشان فرا مى‏خوانيم. اسراء، 71
[7] . الميزان في تفسير القرآن، دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ مدرسين حوزه علميه قم، 1417ق، ج‏1، ص: 272.