زنهاي حائض بر شش قسمند: الف- زن صاحب عادت: 1-وقتيه و عدديه. 2-وقتيه. 3-عدديه. ب- زن بدون عادت: 4-مبتدئه. 5-مضطربه. 6-ناسيه. زنهايي كه عادت وقتيه و عدديه دارند دو دسته اند: (اول) زني كه دو ماه(*) پشت سر هم در وقت معين خون حيض ببيند(*)، و شماره روزهاي حيض او هم در هر دو ماه يك اندازه باشد، مثل آن كه دو ماه پشت سر هم از دهم ماه تا شانزدهم خون ببيند. (دوم) زني كه دو ماه پشت سر هم در وقت معين خون حيض ببيند، و بعد از آن كه سه روز يا بيشتر خون ديد يك روز يا بيشتر پاك شود و دوباره خون ببيند و تمام روزهايي كه خون ديده با روزهايي كه در وسط پاك بوده از ده روز بيشتر نشود، و در هر دو ماه همه روزهايي كه خون ديده و در وسط پاك بوده روي هم يك اندازه باشد، كه عادت او به اندازه تمام روزهايي است كه خون ديده و در وسط پاك بوده است، و لازم نيست روزهايي كه در وسط پاك بوده در هر دو ماه به يك اندازه باشند، مثل آنكه از دهم تا دوازدهم ماه خون ببيند و سه روز پاك شود و دوباره سه روز خون ببيند، و در ماه دوم بعد از آن كه سه روز خون ديد، كمتر از سه روز يا بيشتر پاك شود و دوباره خون ببيند و روي هم نُه روز شود، در اين صورت همه نُه روز حيض است و عادت اين زن نُه روز مي شود. 2- صاحب عادت وقتيه زنهايي كه عادت وقتيه دارند دو دسته اند: (اول) زني كه دو ماه پشت سر هم در وقت معين خون حيض ببيند و بعد از چند روز پاك شود، ولي شماره روزهاي آن در هر دو ماه يك اندازه نباشد، مثل آن كه دو ماه پشت سر هم روز دهم ماه خون ببيند، ولي ماه اول روز پانزدهم و ماه دوم روز شانزدهم از خون پاك شود، كه اين زن بايد دهم ماه را عادت حيض خود قرار دهد. (دوم) زني كه دو ماه پشت سر هم در وقت معين سه روز يا بيشتر خون حيض ببيند و بعد پاك شود و دو مرتبه خون ببيند، و تمام روزهايي كه خون ديده با روزهايي كه در وسط پاك بوده از ده روز بيشتر نشود، ولي در ماه دوم كمتر يا بيشتر از ماه اول باشد، مثل آن كه در ماه اول هشت روز و در ماه دوم نُه روز باشد، كه اين زن هم بايد روز دهم ماه را روز اول عادت حيض خود قرار دهد. 3- صاحب عادت عدديه زنهايي كه عادت عدديه دارند دو دسته اند: (اول) زني كه شماره روزهاي حيض او در دو ماه پشت سر هم يك اندازه باشد، ولي وقت خون ديدن او يكي نباشد كه در اين صورت هرچند روزي كه خون ديده عادت او ميشود. مثلاً اگر ماه اول از دهم تا شانزدهم، و ماه دوم از روز بيستم تا بيست و ششم خون ببيند، عادت او هفت روز مي شود. (دوم) زني كه دو ماه پشت سر هم سه روز يا بيشتر خون حيض ببيند و يك روز يا بيشتر پاك شود و دو مرتبه خون ببيند و وقت ديدن خون در ماه اول با ماه دوم فرق داشته باشد، كه اگر تمام روزهايي كه خون ديده و روزهايي كه در وسط پاك بوده از ده روز بيشتر نشود و شماره روزهاي آن هم در دو ماه به يك اندازه باشد، تمام روزهايي كه خون ديده با روزهاي وسط كه پاك بوده عادت حيض او مي شود. و لازم نيست روزهايي كه در وسط پاك بوده در هر دو ماه يك اندازه باشند، مثلاً اگر ماه اول از روز دهم تا دوازدهم خون ببيند و دو روز پاك شود و دوباره سه روز خون ببيند، و ماه دوم از بيستم تا بيست و دوم خون ببيند و دو روز يا كمتر يا بيشتر پاك شود و دوباره خون ببيند و روي هم هشت روز شود، عادت او هشت روز مي شود. و اگر در يك ماه هشت روز خون ببيند و در ماه دوم چهار روز خون ديده و پاك شود و دوباره خون ببيند و مجموع ايام خون با پاكي وسط هشت روز باشد، عادت او هشت روز خواهد بود. 4- مضطربه ؛ يعني زني كه چند ماه خون ديده ولي عادت معيني پيدا نكرده، يا عادتش به هم خورده و عادت ديگري پيدا نكرده است. اين زن اگر بيشتر از ده روز خون ببيند دو صورت دارد(*): صورت اول: همه خونها داراي نشانه هاي حيض است، در اين صورت اگر عادت خويشان او شش يا هفت روز است، همان را حيض و بقيه را استحاضه قرار دهد. و اگر عادت خويشان او كمتر از شش روز است - مثلا پنج روز - همان را حيض قرار دهد، و بنابر احتياط واجب در تفاوت بين شماره عادت آنان و شش يا هفت روز - كه يك يا دو روز است - كارهايي كه بر حائض حرام است ترك نمايد و كارهاي استحاضه را به جا آورد. و اگر عادت خويشانش بيشتر از هفت روز - مثلاً نُه روزاست - شش يا هفت روز را حيض قرار دهد، و بنابر احتياط واجب در تفاوت بين شش يا هفت و عادت آنان - كه دو يا سه روز است - كارهايي را كه بر حائض حرام است ترك نمايد و كارهاي استحاضه را به جا آورد. صورت دوم: چند روز از آن خون داراي نشانه هاي حيض و چند روز ديگر داراي نشانه هاي استحاضه است، در اين صورت اگر خوني كه نشانه حيض دارد كمتر از سه روز و بيشتر از ده روز نباشد، همه آن حيض است. و اگر همه آن را كه نشانه حيض دارد نشود حيض قرار دهد، مثل آن كه پنج روز به نشانه هاي حيض و پنج روز به نشانه هاي استحاضه و پنج روز دوباره به نشانه هاي حيض ببيند، پس اگر آن چه به نشانه هاي حيض است، بشود هر يك را حيض قرار دهد - به اين كه هر يك كمتر از سه روز و بيشتر از ده روز نباشد - بايد در هر دو خون احتياط كند به جمع بين تروك حائض و اعمال مستحاضه، و آنچه در وسط است و به نشانه هاي حيض نيست استحاضه قرار دهد. و اگر فقط يكي از آنها را بشود حيض قرار دهد - مثلا يكي از دو خون كمتر از سه روز است - همان را حيض و بقيه را استحاضه قرار دهد. 5- مبتدئه؛ يعني زني كه دفعه اول خون ديدن اوست. اگر اين زن بيشتر از ده روز خون ببيند(*)و همه خونهايي كه ديده داراي نشانههاي حيض باشد، بايد عادت خويشان خود را حيض و بقيه را استحاضه قرار دهد. و اگر خويشي نداشته يا عادت خويشانش مختلف باشد، بنابر احتياط واجب سه روز را حيض قرار دهد، و در ماه اول تا ده روز و در ماههاي بعد تا شش يا هفت روز جمع كند بين تروك حائض و اعمال مستحاضه. و اگر چند روز آن نشانه حيض و چند روز ديگر نشانه استحاضه داشته باشد، چنانچه خوني كه نشانه حيض دارد كمتر از سه روز و بيشتر از ده روز نباشد، همه آنها حيض است. ولي اگر پيش از گذشتن ده روز از خوني كه نشانه حيض دارد، دوباره خوني ببيند كه آن هم نشانه خون حيض داشته باشد، مثل آن كه پنج روز خون سياه و نُه روز خون زرد و دوباره پنج روز خون سياه ببيند، بايد خون وسط را استحاضه قرار دهد و در خون اول و آخر احتياط كند به جمع بين تروك حائض و اعمال مستحاضه. و اگر خوني كه نشانه حيض دارد از سه روز كمتر باشد همه خونهايي كه ديده استحاضه است. 6- ناسيه(*) ناسيه بر سه قسم است: 1- آن كه فقط عادت عدديه داشته و فراموش كرده كه در اين صورت اگر خوني ببيند داراي صفات حيض و از سه روز كمتر و از ده روز بيشتر نباشد تمام آن حيض است. و اگر از ده روز بيشتر باشد تا مقداري كه احتمال عادت ميدهد بايد حيض قرار دهد. و اگر آن مقدار كمتر از شش يا بيشتر از هفت روز باشد بنابر احتياط واجب در تفاوت آن مقدار و شش يا هفت روز - كه اختيار ميكند - جمع كند بين تروك حائض و افعال مستحاضه. 2- آن كه فقط عادت وقتيه داشته و فراموش كرده، كه در اين صورت اگر خوني ببيند داراي صفات حيض و از سه روز كمتر و از ده روز بيشتر نباشد تمام آن حيض است. و اگر از ده روز بيشتر باشد اگر بداند بعض آن خون مصادف با عادت است بايد در تمام آن خون جمع كند بين تروك حائض و اعمال مستحاضه، هرچند تمام يا بعض آن خون به صفات حيض نباشد، و همچنين در فرضي كه نداند ولي احتمال تصادف آن ايام را بدهد. و اگر احتمال تصادف ندهد در صورتي كه بعض آن خون داراي صفات حيض و بعضي داراي صفات استحاضه باشد، آنچه داراي صفات حيض است اگر كمتر از سه روز و بيشتر از ده روز نباشد حيض و باقي استحاضه است. و در صورتي كه تمام آن خون داراي صفات حيض باشد يا آنچه صفات حيض دارد بيشتر از ده روز باشد، شش يا هفت روز آن را حيض قرار داده و باقي استحاضه است. 3- آن كه عادت وقتيه و عدديه هر دو را داشته، و اين سه صورت دارد: الف - آن كه فقط وقت را فراموش كرده، و وظيفه او همان است كه در قسم دوم گذشت، مگر اين كه خون داراي صفات بوده و بداند مصادف با ايام عادت نيست و از ده روز بيشتر باشد، كه در اين صورت اگر عادت او شش يا هفت روز است همان را حيض قرار ميدهد. و اگر عادت او كمتر از شش يا بيشتر از هفت روز است، بنابر احتياط واجب در تفاوت آن مقدار و شش يا هفت روز - كه اختيار ميكند - جمع كند بين تروك حائض و اعمال مستحاضه، و بقيه را استحاضه قرار دهد. ب - آن كه فقط عدد را فراموش كرده، در اين صورت آن چه در وقت ديده تا مقداري كه يقين دارد از عادت كمتر نيست حيض است هرچند نشانه هاي حيض را نداشته باشد، و در زايد از آن اگر با نشانه هاي حيض بوده و با خون قبل بيشتر از ده روز نباشد هم حيض است. و اگر مقدار زايد با خون قبل بيشتر از ده روز باشد، چنانچه مقداري كه احتمال ميدهد عادت به آن مقدار باشد كمتر از شش روز است، آن مقدار را حيض و تا روز ششم يا هفتم - كه اختيار مي كند - جمع كند بين تروك حائض و اعمال مستحاضه. و اگر مقداري كه احتمال ميدهد عادت باشد بيشتر از هفت روز است، تا روز ششم يا هفتم - كه اختيار ميكند - حيض، و از آنچه اختيار كرده تا آن مقدار كه از ده روز نگذرد، همان احتياط مراعات شود(*). ج - آن كه وقت و عدد هر دو را فراموش كرده، در اين صورت اگر خوني كه ديده با صفات بوده و از سه روز كمتر و از ده روز بيشتر نبوده تمام آن حيض است. و اگر بيشتر از ده روز باشد و بداند مصادف با ايام عادت نيست، چنانچه مقداري كه احتمال عادت ميدهد، شش يا هفت روز است، آن را حيض و بقيه را استحاضه قرار دهد. و اگر (مقدار احتمال عادت) كمتر از شش روز باشد آن مقدار را حيض و تا روز ششم يا هفتم - كه اختيار ميكند - احتياط واجب مراعات وظايف حائض و مستحاضه است. و اگر (مقدار احتمال عادت) بيشتراز هفت روز باشد تا روز ششم يا هفتم - كه اختيار ميكند - حيض، و از آنچه اختيار كرده تا آن مقدار كه از ده روز نگذرد، همان احتياط مراعات شود(*). و اگر صفات خون مختلف باشد - يعني بعضي به صفت حيض و بعضي به صفت استحاضه باشد - خوني را كه به صفت حيض ديده و از سه روز كمتر و از ده روز بيشتر نبوده حيض، و خوني را كه به صفت استحاضه ديده اگر بداند مصادف با عادت نبوده استحاضه است. و اگر احتمال تصادف آن را بدهد بايد احتياط كند به ترتيب آثار حيض و استحاضه.
پي نوشت:
پايگاه اطلاع رساني حضرت آيت الله وحيد خراساني، ويژه بانوان، حيض، س 67