نبوغ حضرت در سنين خردسالي همگان را شگفت زده كرده بود; به عنوان نمونه به دو مورد زير توجه فرماييد:
1- وقتي «عيسي شلقان » از حضرت سوالي پرسيد، چنان جوابي گرفت كه در جايش ميخكوب شد. خودش مي گويد: «روزي در جايي نشسته بودم، امام كاظم عليه السلام را [كه در آن وقت كودك بود] ديدم كه بره اي همراه داشت و از كنار من عبور كرد، به او گفتم: اي پسر! مي بيني پدرت [امام صادق عليه السلام ] چه مي كند؟ نخست به ما دستور مي دهد «ابو الخطاب » (محمد بن مقلاس اسدي كوفي) را دوست بداريم، سپس دستور مي دهد او را لعن كنيم. فرمود: «خداوند بعضي از انسان ها را براي ايمان آفريد كه ايمانشان دائمي است، بعضي ديگر را براي كفر دائمي آفريد. در اين ميان نيز به برخي ايمان عاريه اي داد كه آنان را «معارين » (عاريه داده شدگان) مي گويند و هر گاه خدا بخواهد، ايمان را از آن ها مي گيرد. «ابو الخطاب » از اين گونه است و ايمان عاريه اي به او داده بودند [در آن زمان كه ايمان داشت، امام صادق عليه السلام فرمود: او را دوست بداريد و اكنون كه مذهب باطلي اختراع كرده، امام فرمود، او را لعنت كنيد]، من به حضور امام صادق عليه السلام رفتم و آنچه را كه به فرزندش گفته بودم و او جواب داده بود، به عرض حضرت رساندم. امام فرمود: «اين پسر (يا اين كلام پسرم) از جوشش نبوت است».[1]
2- ابو حنيفه مي گويد: به خانه ي امام صادق عليه السلام رفتم. در دالان خانه كودكي را ديدم... پرسيدم: بشر كه گناه مي كند، گناه او را چه كسي انجام مي دهد؟ فرمود: آن كه گناه مي كند از سه حال بيرون نيست. يا خود گناه مي كند، يا خدا، يا هر دو. اگر بگوييم خدا گناه مي كند، او با انصاف تر و عادل تر از آن است كه خود گناه كند و بنده اش را مجازات كند، اگر هر دو گناه كنند، خدا با بنده اش در گناه شريك است و شريكي كه از بنده قوي تر است، مجازات قوي به خاطر گناه مقدمتر از مجازات ضعيف است. و اگر بنده گناه مي كند، بنابراين رواست كه امر و نهي خداوند متوجه بنده شود و كيفر و پاداش نيز به او تعلق بگيرد و بهشت و دوزخ نصيب او شود. ابو حنيفه چنان مرعوب اين استدلال شد كه گفت: «ذرية بعضها من بعض والله سميع عليم»[2] آنها فرزنداني هستند كه بعضي از بعض ديگر (در پاكي و كمال) گرفته شده اند و خداوند شنوا و داناست.[3]

پي نوشت: ------------------------
[1] . كليني، اصول كافي، ج2، ص418؛ همچنين، ج 1، ص 311.
[2] . آل عمران: 34.
[3] . ابن شهرآشوب، مناقب آل ابي طالب، ج 4، ص 314.