آيات و روایات بسیاری بر وجوب نماز دلالت دارد که در اینجا به برخی از آنها اشاره می نمائیم:

الف - خداوند متعال در آيات متعددي امر به اقامه نماز نموده و فرموده است:« أقيموا الصّلوة» [1]؛« نماز را به پا داريد».«اقيموا» صيغه امر است و امر نيز در دستورات شرعي بر وجوب دلالت مى‌ كند.

ب - خداوند متعال فرموده است:« فَإِذا قَضَيْتُمُ الصَّلاةَ فَاذْكُرُوا اللَّهَ قِياماً وَ قُعُوداً وَ عَلى‏ جُنُوبِكُمْ فَإِذَا اطْمَأْنَنْتُمْ فَأَقِيمُوا الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ كانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتاباً مَوْقُوتاً» [2]؛«و هنگامى كه نماز را به پايان رسانديد خدا را ياد كنيد در حال ايستادن و نشستن و به هنگامى كه به پهلو خوابيده‏ ايد، و هر گاه آرامش يافتيد (و حالت خوف زايل گشت) نماز را (به صورت معمول) انجام دهيد، زيرا نماز وظيفه ثابت و معينى براى مؤمنان است.»
كلمه موقوت از ماده وقت است بنابراين معنى آيه چنين است كه اگر ملاحظه مى‏ كنيد حتى در ميدان جنگ مسلمانان بايد اين وظيفه اسلامى را انجام دهند به خاطر آن است كه نماز اوقات معينى دارد كه نمى‏ توان از آنها تخلف كرد.
ولى در روايات متعددى كه در ذيل آيه وارد شده است موقوتا به معنى ثابتا و واجبا تفسير شده است كه البته آن هم با مفهوم آيه سازگار است، و نتيجه آن با معنى اول تقريبا يكى است [3].

ج - در قرآن کریم آمده است:« أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى‏ غَسَقِ اللَّيْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُوداً» [4]؛« نماز را از زوال خورشيد تا نهايت تاريكى شب (نيمه شب) برپا دار، و هم چنين قرآن فجر (نماز صبح) را، چرا كه قرآن فجر مورد مشاهده (فرشتگان شب و روز) است.»
دلوك شمس به معنى زوال آفتاب از دایره نصف النهار است كه وقت ظهر مى‏ باشد، و در اصل از ماده دلك به معنى ماليدن گرفته شده، چرا كه انسان در آن موقع بر اثر شدت تابش آفتاب چشم خود را مي مالد، و يا از دلك به معنى متمايل شدن است چرا كه خورشيد در اين موقع از دایره نصف النهار به سمت مغرب متمايل مى‏ شود و يا اينكه انسان، دست خود را در مقابل آفتاب حائل مى‏ كند، گويى نور آن را از چشم خود كنار مى‏ زند و متمايل مي سازد.
به هر حال در روايتى كه از منابع اهل بيت (ع) به ما رسيده دلوك به همين معنى زوال خورشيد تفسير شده است، در روايتى از امام صادق (ع) مى‏ خوانيم كه عبيد بن زراره از تفسير همين آيه از امام،سؤال كرد امام فرمود: خداوند چهار نماز بر مسلمانان واجب كرده است كه آغاز آن وقت زوال شمس (ظهر) و پايان آن نيمه شب است.
در روايت ديگرى از امام باقر (ع) در تفسير همين آيه هنگامى كه زراره محدث بزرگ شيعه از آن سؤال كرد چنين فرمود:« دلوكها زوالها، غسق الليل الى نصف الليل، ذلك اربع صلوات وضعهن رسول اللَّه (ص) و وقتهن للناس و قرآن الفجر صلاة الغداة»؛«دلوك شمس به معنى زوال آن (از دایره نصف النهار) است، و غسق الليل به معنى نيمه شب است، اين چهار نماز است كه پيامبر (ص) آنها را براى مردم قرار داد و توقيت نمود، و قرآن الفجر اشاره به نماز صبح است» [5].

پی نوشت :
[1] - آياتي كه خداوند متعال براي اقامه نماز از چنين تعبيري استفاده نموده بدين شرح مي باشد : البقرة (2) 43؛ البقرة (2) 83؛ البقرة (2) 110؛ النساء (4) 77؛ الأنعام (6) 72؛ يونس (10) 87؛ النور(24) 56؛ الروم(30) 31؛ المزمل (73) 20
[2] - نساء (4)، آيه 103
[3] - مكارم شيرازى ناصر، تفسير نمونه‏، تهران، دار الكتب الإسلامية، 1374 ش‏، اول‏، ج‏4، ص 105
[4] - اسراء (17)، آيه 78
[5] - مكارم شيرازى ناصر، تفسير نمونه‏، تهران، دار الكتب الإسلامية، 1374 ش‏، اول‏، ج‏12، ص 221
بر گرفته از کتاب پرسش ها و پاسخ های نماز، سید حسن موسوی (مرکز تخصصی نماز)