عالم برزخ، عالم تجرد محض نيست كه هيچ گونه زمان و مكاني در آن جا متصور نباشد و چون حد واسط عالم تجرد و عالم ماده است، از برخي از خصوصيات هر دو مرتبه برخوردار است؛ يعني در عين اين كه ماده از آن جا غايب است، اما شكل، صورت، بعد و اموري ديگر - و لذا مكان به يك معنا- در آن جا وجود دارد. اين حد واسط بودن برزخ نسبت به عوالم ماده (دنيا) و تجرد (قيامت)، موجب مي‏ شود كه در آن جا ارتباط انسان با اين دنيا كاملا قطع نشود كه از مهم‏ترين شواهد اين مطلب، بهره‏ بردن مردگان از ثمرات و بقاياي اعمال خير خود و ديگران مي‏ باشد. به همين ترتيب، اين كه اشاره شده است ارواح مؤمنان در جايي حضور پيدا مي‏ كنند، بر همين علقه و رابطه و بر نوعي شرافت براي آن مكان، دلالت دارد.

در همين باب، علامه طباطبايي «ره» مي‏ فرمايد: «در برخي روايات، زمين به عنوان محلي براي بهشت و جهنم برزخي و نيز محلي براي ديدار اموات با خانواده ‏شان و... تعيين شده است. اين مطلب، حمل بر اين مي‏ شود كه علقه‏ ي مادي ارواح كاملا قطع نمي ‏شود و حقيقت امر نيز چنين است. در برخي از اخبار آمده است كه بهشت برزخ در وادي السلام، دوزخ آن در وادي برهوت و صخره ‏ي بيت المقدس، محل اجتماع ارواح است. در روايات ديگري آمده است كه ائمه ‏ي اطهار (ع) ارواح مردگان را در مكان‏ هاي گوناگوني مشاهده كرده ‏اند. چنين مطلبي در مورد كرامات اولياي صالح بيش از حد حصر، نقل شده است. همه ‏ي اين مطالب، امور ممكنه ‏اي هستند كه كاشف از نوعي علقه ‏ي ارواح به خاطر شرافت مكان، زمان و يا حال است.».  

منبع:

زندگي پس از مرگ‏ جلد چهارم‏، حجة الاسلام دكتر حسين سوزنچي،‏ ص91.