معاد يكي از با اهميت ترين مسائل اعتقادي است و شايد بتوان گفت كه بعد از موضوع خداشناسي در رديف مهم ترين مسائل اعتقادي شمرده مي شود، چرا كه اگر جامعه اي معتقد به معاد باشد، تمام موانعي را كه سدي در رشد و تعالي او ايجاد مي كند برداشته و بساط ظلم و تعدي و حق كشي را ريشه كن مي كند و در نتيجه دنيا را مدينه فاضله و بهشت روي زمين مي گرداند چنانچه قرآن كريم مي فرمايد :
« فمن كان يرجوا لقاء ربّه فليعمل عملاً صالحاً و لا يشرك بعباده ربّه احداً؛ هركس اميد لقاي پروردگارش را دارد بايد عمل صالح بجا آورد و كسي را در عبادت او شريك قرار ندهد. » (1)
كلام گهربار حضرت علي (عليه السلام) نيز مؤ يد همين معني مي باشد ايشان خطاب به صحابه مي فرمايند : « تجهّزوا رحمكم الله... وانقلبوا بصالح ما بحضرتكم مِن الزّاد؛ مجهز و مهيا شويد براي مرگ، خدا شما را رحمت كند... با تهيه زاد و توشه و اعمال نيك به سوي آخرت رويد.» (2)
نهايتاً تمام بحث هاي معاد به بهشت و يا دوزخ ختم مي شود و آنچه كه در انتظار مؤمنين و متقين است بهشت است. بهشتي كه خداوند تبارك و تعالي، بندگانش را به سوي آن فرا مي خواند : « يا أيّتها النفّس المطمئنه ارجعي الي ربّك راضيّه مرضيه فادخلي في عبادي وادخلي جنتّي؛ اي انسان آرامش يافته، خشنود و پسنديده به سوي پروردگارت بازگرد و در ميان بندگان من جاي گير و بر بهشتم داخل شو.» (3)
بهشت يعني كانون انواع مواهب و نعمتهاي الهي، اعم از معنوي و مادي، كه آيات بي شماري از قرآن كريم درباره صفات بهشت و بهشتيان و نعمتهاي مختلف مادي آن ( از نهرها و طعامها و شرابها و اكرام فوق العاده از سوي فرشتگان ) و نيز مواهب معنوي و لذات روحاني، به آن اختصاص يافته است، و در آن آيات حضرت حق در خور فهم و عقل ما آدميان به ترسيم اين نعمات پرداخته است.
از آنجايي كه ترسيم اين نعمات داراي بعد تربيتي فوق العاده اي است و هر انساني را كه داراي هر گو نه انگيزه مادي و معنوي باشد به سوي خود جذب مي كند و او را براي نيل به آن به تهذيب نفوس، و پاكسازي عقيده، و پاكي اعمال و درستي گفتار و رفتار، دعوت مي كند، قرآن كريم نيز به طور فراوان به تبيين اين امر پرداخته است.
هرچند كه حقيقت بهشت و ماهيت آن، و كيفيت صد در صد آن را ما خاكيان، نمي دانيم و فعلاً هم نمي توانيم به آن دست يابيم ولي اجمالي از آن، از طريق آيات و روايات به دست مي آيد و يك ترسيم اجمالي را به دست ما مي دهد كه قطعاً ترسيم كامل آن نخواهد بود چرا كه آن چيزي است برتر و بالاتر، و فراتر و عميق تر از آن چه كه تا به حال ديده ايم و شنيده ايم.
به هر حال وصف و ترسيم اين كانون لطف الهي و معدن فيض و رحمت، آن هم با استناد و اتكا، به آيات و روايات معصومين(عليهم السلام)، علاوه بر اين كه روح اميد را در انسان زنده مي كند، سبب تشويق و ترغيب انسان به كارهاي نيك و پرهيز از معاصي نيز مي شود.
پي نوشتها:
1- كهف / 110.
2- نهج البلاغه، خطبه 204.
3- فجر / 31-28.