آيا نخستين سوره در ترتيب نزول، «بسم الله الرحمن الرحيم» داشت؟
.jpg)
نكته اساسى كه قرآن در نزول وحى به پيغمبر بازگو مى كند و متاسفانه كسى توجه نكرده است،اين است كه همه مفسران اسلامى نوشته اند و در تمام احاديث نيز هست كه در اولين وهله نزول قرآن، فقط پنج آيه آغاز سوره «اقرا» بر پيغمبر نازل شد. اين پنج آيه از «اقرا باسم ربك الذى خلق» آغاز مى گردد. و به «مالم يعلم» ختم مى شود. هيچ كس نگفته است «بسم الله» اين سوره كى نازل شده؟ و آيا نخستين سوره قرآن بسم الله داشته است يا نه؟ اگر داشته است چرا نگفته اند، و اگر نداشته است آيا بعدها آمده است، يا طور ديگر بوده؟ همگى سؤالاتى است كه پاسخى براى آن نمى بينيم.
ما پس از تحقيقات زياد به اين نتيجه رسيده ايم كه جبرئيل از پيغمبر خواست آيه «بسم الله الرحمن الرحيم» را كه در آغاز سوره بود، به زبان آورد. «اقرا باسم ربك» نيز به همين معنا است. باء «بسم» هم به گفته بعضى از مفسرين زائده است يعنى معنا ندارد و فقط براى زينت در كلام است. درحقيقت جبرئيل پس از قرائت «بسم الله الرحمن الرحيم» از آن حضرت خواست كه نام خدا يعنى بسم الله الرحمن الرحيم را قرائت كند. و آنرا به زبان آورد. ولى چون پيغمبر درآغاز كار و اولين برخورد با پيك وحى، نحوه قرائت نام خدا كه جبرئيل از وى مى خواست چگونه است، پرسيد: ما اقرا؟ يعنى; چه بخوانم، و نام خدا كه بايد قرائت كنم چيست و تركيب آن چگونه است؟ جبرئيل بار ديگر تكرار كرد و گفت:«بسم الله الرحمن الرحيم - اقرا بسم ربك الذير خلق -» يعنى نام خدايت را قرائت كن و بگو «بسم الله الرحمن الرحيم».]1]
آيه كريمه «بسم الله الرحمن الرحيم» كه سر فصل 113 سوره قرآن است و در سوره مباركه نمل، افزون بر آغاز سوره، در طليعه نامه حضرت سليمان (ع) به ملكه سبا نيز آمده ،114 بار نازل شده است، نه اينكه يكبار نازل شده باشد و به دستور پيامبر اكرم(ص) سر فصل سور قرآني قرار گرفته باشد.[2]
منبع:
[1] تاريخ اسلام ازآغاز تا هجرت، علي دواني، ص108.
[2] تفسير تسنيم، ج1، ص 289.