مكه در سال هشتم هجرت ، تسليم پيامبر شد. حشمت قريش درهم ريخت سران قبيله ‏هاي حجاز كه تا آن سال در حالت انتظار به ‏سر مي ‏بردند، و مي ‏خواستند بدانند پايان كار قريش چه خواهد بود، پي در پي مسلمان شدند. اما مسلماني همه‏ اينان بدان معني نبود كه حقيقت دين را دريافته و به اخلاق اسلامي آراسته گشته ‏اند . قرآن در وصف اين جماعت مي ‏گويد: «قالت الاعراب آمنا قل لم تومنوا و لكن قولوا أسلمنا و لما يدخل الايمان في قلوبهم».[1] اعراب (بيابان نشين) گفتند ايمان آورديم، بگو ايمان نياورديد و لكن بگوييد مسلمان شديم و هنوز ايمان در دلهاي شما در نيامده است.

بسياري از شهرنشينان مسلمان شده نيز دست كمي از اين بيابان نشينان نداشتند. گروهي از مهتران و مهترزادگان قريش زماني به اسلام گرويدند كه دانستند چاره ‏اي ديگر ندارند، به علاوه ديدند در تازه ‏اي براي برخورداري از دنيا به روي آنان گشوده شده است. اين حديث نبوي كه بخاري آن را در مقدمه كتاب خود نهاده است نشان دهنده‏ اين حقيقت است:

«الاعمال بالنية و لكن امري ما نوي . فمن كانت هجرته الي الله و رسوله فهجرته الي الله و رسوله ، و من كانت هجرتة لدنيا يصيبها او امراة يتزوجها فهجرته الي ما هاجر اليه». كردارها به نيت‏ها بسته است، پاداش هر كس به نيتي است كه كرده، پس كسي كه براي خدا و رسول او از خانه‏ به در آيد، هجرت او با خدا و رسول حساب شود. و كسي كه براي رسيدن به مال دنيا يا برخورداري از وصال زني هجرت كرد پاداش او همان است.

اينان پيش از آنكه مسلمان باشند مي ‏خواستند در سازمان تازه مقامي را كه جوياي آن بودند بدست آورند و هيچ معلوم نيست آنچه بر زبان مي ‏آوردند، دل آنان نيز با آن موافق بوده است.[2]

پي نوشت:--------------------------

[1] . حجرات،14.

[2] . سيدجعفرشهيدي، قيام حسين (عليه السلام)، ص27.