اقسام وحي‏:
ارتباط پيامبران با جهان غيب به صورتهاي گوناگون تجلّي مي‏كند:
الف- گاهي دستورات الهي مستقيماً به روح و قلب پاك پيامبران وحي مي‏شود و خداوند بدون واسطه با آنان گفتگو مي‏كند.
ب- گاهي ممكن است خالق جهان از پشت حجابي (با استفاده از واسطه‏اي) با ايجاد صوت، با پيامبر خود سخن بگويد؛ مانند مكالمه ‏اي كه خداوند در وادي طور با حضرت‏ موسي (ع)(1)داشت.و از اين نوع است آنچه كه به پيامبران در خواب وحي مي‏شود؛ مانند خوابي كه ابراهيم (ع) در آن براي ذبح اسماعيل مأموريّت يافت.(2)
ج- گاهي وحي به وسيله فرشته ‏اي كه حامل پيام است، انجام مي‏گيرد و فرشته آسماني سخن خدا را حكايت مي‏كند كه قرآن يا بخشي از آن به اين طريق به وسيله جبرئيل بر پيامبر اسلام (ص) نازل شده است.
«نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْامينُ عَلي قَلْبِكَ»(3)روح الامين (جبرئيل) آن (قرآن) را بر قلب تو نازل كرد.قرآن با اشاره به مراحل(4) سه گانه مي‏فرمايد:«وَ ما كانَ لِبَشَرٍ أَنْ يُكَلِّمَهُ اللَّهُ الَّا وَحْياً اوْ مِنْ وَراءِ حِجابٍ اوْ يُرْسِلَ رَسُولًا فَيُوحِيَ بِإِذْنِهِ ما يَشاءُ»(5)خداوند با بشري سخن نمي‏گويد جز از راه وحي (بدون واسطه) يا از پشت حجابي يا رسولي را مي‏فرستد تا به اذن خداوند آنچه مي‏خواهد وحي مي‏كند.
علامه طباطبايي مي‏نويسد: روايات زيادي داريم كه همان گونه كه جبرئيل بر پيامبر اكرم (ص) نازل مي‏شد كه قسم سوم از وحي است، در خواب هم به ايشان وحي مي‏شد كه از نوع دوم است و نيز بدون واسطه به ايشان وحي مي‏شد كه قسم اول است.(6) – (7(

پي نوشت

1 . قصص، آيه 30.
2 . صافات، آيه 102.
3 . شعراء، آيه 194.
4 . الميزان، ج 18، ص 76- 77، ناشر شيخ محمد آخوندي.
5 . شورا، آيه 51.
6 . الميزان، ج 18، ص 78.
7 . معارف ديني، ص:57 و 58