اسماعيل واژه‌اى غير عربى و معرّبِ «اشمائيل» در سريانى است و از همين راه به عربى وارد شده[1] و اصل آن واژه عبرى «يشمَع» [به معناى يَسمَع] و «أيل» [به معناى اللّه] بوده و بر اساس لغت مصريان «اسماعين» خوانده شده‌است.[2] درباره علت اين نامگذارى گفته‌اند: ابراهيم هنگام درخواست فرزند از خدا دو كلمه «اشمع و ايل» به معناى «خدايا دعايم را اجابت كن» را به‌كار برد و چون خداوند به او فرزند داد او را به‌همان جمله ناميد.[3] مطيع خدا، يا هديه الهى نيز معانى ديگرى است كه براى آن گفته‌اند; ولى اين دو معنا دور از حقيقت دانسته شده است.[4] بر پايه نقل تورات فرشته‌اى به هاجر گفت: به‌زودى داراى پسر مى‌شوى. نام او را اسماعيل بگذار، زيرا خداوند دعاى تو را شنيد.[5]

پي نوشت: ------------------------
[1] . المزهر، ج‌1، ص‌138; واژه‌هاى دخيل، ص‌122.
[2] . المعرب، ص‌105.
[3] . المعرب، ص‌105.
[4] . المعرب، ص‌105; روح المعانى، ج‌1، ص‌598.
[5] . كتاب مقدس، پيدايش 16: 11.