آيا درباره محل شهادت اميرمومنان نظريههاي گوناگون وجود دارد؟
روايات متعددى حكايت از آن دارد كه امام در مدخل ورودى مسجد (در درون مسجد) مورد حمله ابن ملجم واقع شده است.[1] در نقلهاى ديگرى آمده است كه امام در حال بيدار كردن مردم براى نماز بود كه مورد حمله قرار گرفت.[2] منابع موجود تاريخى بيشتر اشاره به نقل نخست كردهاند. در برابر روايات ديگرى وجود دارد كه زمان حمله ابن ملجم را وقتى مىداند كه امام مشغول نماز بوده است. در نقلى از ميثم تمار آمده است كه امام نماز صبح را آغاز كرده و در حالى كه يازده آيه از سوره انبياء خوانده بود ابن ملجم با شمشير ضربتى بر سر امام زد.[3]
در نقل ديگرى از يكى از نوادگان جعدة بن هبيره[4] گفته شده است كه وقتى ابن ملجم ضربه را زد كه امام در نماز بود.[5] شيخ طوسى نيز روايتى نقل كرده است كه كه همين مطلب را تأييد مىكند.[6] متقى هندى نيز روايتي نقل كرده كه ضمن آن آمده است: ابن ملجم زمانى ضربه خود را فرود آورد كه امام سرش را از سجده برميداشت.[7] نقل ديگرى از ابن حنبل[8] كه همان را ابن عساكر[9] نيز روايت كرده همين مطلب را تأييد مىكند. ابن عبد البر مىگويد: در اين كه آيا ابن ملجم در نماز ضربت را زده يا قبل از آن و نيز اين كه امام در آن هنگام كسى را جانشين خود كرده يا خود نماز را تمام كرده، اختلاف است. بيشتر بر آنند كه آن حضرت جعدة بن هبيره را به جاى خود گذاشت تا نماز را تمام كند.[10]
پي نوشت: ----------------------
[1] . ابن ابي الدنيا، مقتل الامام امير المؤمنين، ص29 و ص35.
[2] . ابن ابي الدنيا، مقتل الامام امير المؤمنين، ص 28.
[3] . ابن ابي الدنيا، مقتل الامام امير المؤمنين، ص30.
[4] . جعده فرزند ام هانى بود. وي گاهى به جاى آن حضرت نماز مىخواند. در برخى نقلها آمده كه پس از ضربت خوردن امام، او جلو آمده و نماز را ادامه داد.
[5] . ابن ابي الدنيا، مقتل الامام امير المؤمنين، ص30.
[6] . شيخ طوسي، الامالى، الجزء الثالث، ش 18.
[7] . متقي هندي، كنز العمال، ج 15، ص170؛ الامالى فى آثار الصحابة، ص 104- 103.
[8] . ابن حنبل، الفضائل، ص38.
[9] . ابن عساكر، ترجمة الامام على بن ابى طالب عليه السّلام، ج3، ص361.
[10] . ابن عبدالبر قرطبي، الاستيعاب، ج3، ص59.