گاه مى‏ شود انسان در عالم اسباب چنان غرق مى ‏شود كه خيال مى‏ كند اين‏ آثار و خواص از آن خود اين موجودات است، و از آن مبدأ بزرگى كه اين آثار مختلف را به اين موجودات بخشيده غافل مى ‏شود، در اينجا خداوند براى بيدار ساختن بندگان دست به  «سبب سازى» و  «سبب ‏سوزى» مى ‏زند.
موجوداتى كه ظاهرا كارى از آنها ساخته نيست، سرچشمه آثار عظيمى مى ‏شوند؛ به عنكبوت فرمان مى ‏دهد چند تار سست و ضعيف بر در غار ثور ايجاد كنند و با همين چند تار كسانى را كه در تعقيب پيامبر اسلام همه جا مى ‏گشتند و اگر او را مى‏ يافتند نابود مى ‏كردند مايوس مى‏ سازد و با همين وسيله كوچك مسير تاريخ جهان را دگرگون مى ‏كند.

و به عكس گاه اسبابى را كه در عالم ماده ضرب المثل هستند ( مانند آتش در سوزندگى و كارد در برندگى) از كار مى ‏اندازد، تا معلوم شود اينها هم از خود چيزى ندارند كه اگر رب جليل نهي شان كند از كار مى ‏افتند حتى اگر ابراهيم خليل فرمان دهد.
توجه به اين واقعيت ها كه نمونه‏ هاى فراوان آن را كم و بيش در زندگى ديده ‏ايم روح توحيد و توكل را در بندگان مؤمن آن چنان زنده و بيدار مى ‏كند كه به غير او نمى ‏انديشند و از غير او يارى نمى ‏طلبند، خاموش كردن «آتش مشكلات» را تنها از او مى ‏خواهند و نابودى كيد دشمنان را از درگاه او مى‏ طلبند، جز او نمى‏ بينند و از غير او چيزى تمنا نمى ‏كنند. در عين حال اينها به منزله نفي اسباب عادي نيست بلكه به معناي اعتقاد به قدرت برتري است كه همه اسباب تحت سيطره اوست.

منبع:

تفسير نمونه،  ج‏13، ص 447.