برخي آيات، نظام موجود طبيعت را كه همواره زمين و گياهان در فصل پاييز و زمستان مى‏ ميرند و سپس در بهار زنده مى‏ گردند مورد استناد قرار مى ‏دهد؛ مى‏ گويد همان طور كه مكرر در طول عمر خود مشاهده مى‏ كنيد كه زمين پس از طراوت و حيات و شادابى به سوى مردگى و افسردگى مى ‏رود و بار ديگر با تغيير فصل شرايط عوض مى‏ شود و زمين و درختان و گياهان حيات خود را از سر مى‏ گيرند، در نظام كل جهان، جهان رو به خاموشى و سردى و افسردگى خواهد رفت، خورشيد و ستارگان همه متلاشى و پراكنده خواهند شد، تمام جهان يكسره مى ‏ميرد، اما اين مردنْ هميشگى نيست، بار ديگر همه موجودات جهان زندگى را در وضعى ديگر و با كيفيتى ديگر از سر مى ‏گيرند.

توضيح آنكه ما انسانها اكنون در روى زمينى زندگى مى‏ كنيم كه در ظرف سيصد و شصت و پنج روز يك دوره موت و حيات را طى مى‏ كند و چون عمر ما معمولًا پنجاه و شصت و احياناً تا صد سال و يا بيشتر ادامه مى ‏يابد، دهها بار اين نظام موت و حيات را مشاهده مى ‏كنيم و از اين رو از اين‏كه زمين مى ‏ميرد و حيات خويش را از سر مى‏ گيرد تعجب نمى ‏كنيم؛ اما اگر فرض كنيم كه عمر ما انسانها برابر بود فقط با چند ماه- آنچنان كه بعضى حشرات چنين‏ اند- و فرض كنيم كه سواد و خواندن هم نمى ‏دانستيم و از طريق نوشته به تاريخ زمين و گردش هاى سالانه‏ اش آگاه نبوديم، در آن صورت چون خود ما شاهد و ناظر موت زمين و تجديد حيات آن نبوديم هرگز باور نمى‏ كرديم كه زمينِ مرده بار ديگر زنده شود. مسلماً براى يك پشه كه در بهار پديد مى‏ آيد و در پاييز و زمستان مى‏ ميرد تصور تجديد حيات يك باغ غيرقابل تصور است.

آيا كرمى كه در يك درخت و پشه ‏اى كه در يك باغ زندگى مى ‏كند، بطوري كه همه دنياى او همان درخت و همان باغ است، مى ‏تواند تصور كند كه اين درخت و يا اين باغ جزء و تابع يك نظام عظيم‏ تر است به نام مزرعه و سرنوشتش بسته به سرنوشت‏ آن مزرعه است و باز آن مزرعه به نوبه خود تابع يك نظام ديگر است به نام شهرستان و آن، جزء و تابع نظامى ديگر به نام استان و نظام استان تابع نظام كشور و نظام كشور تابع نظام كلى زمين و نظام زمين تابع نظام خورشيدى؟

ما چه مى ‏دانيم، شايد همه منظومه خورشيدى ما و همه ستارگان و كهكشان ها و هر چه ما آن را به نام نظام طبيعت مى‏ شناسيم تابع يك نظام كلى‏ تر باشد و همه ميليون ها و ميلياردها سالى كه از جريان طبيعت سراغ داريم به منزله قسمتى از يك فصل و يا به منزله يك روز از يك فصل از يك گردش كلى‏ تر باشد و اين فصل كه فعلًا فصل حيات و زندگى است تبديل به فصلى ديگر خواهد شد كه فصل خاموشى و افسردگى است و باز آن نظام كلى ‏تر كه همه منظومه شمسى ما و ستارگان و كهكشانها جزئى از آن است حيات و زندگى را به شكلى ديگر از سر خواهد گرفت.

پيامبران، ما را از جانب خدا از خرابى و خاموشى همه جانبه جهان و سپس زندگى جديد و حشر مردگان زمين در يك نظام جديد، آگاه ساخته ‏اند و ما كه به دلايلى متعدد صدق گفتار آنها را دانسته ‏ايم، به آنچه آنها گفته ‏اند، از آن جمله تجديد حيات كلى جهان پس از يك دوره خاموشى، ايمان و اعتراف داريم.
قرآن از آن جهت نظام موت و حيات روى زمين را مثال مى‏ آورد كه ما آن را به عنوان نمونه كوچكى از يك حيات كلى ‏تر بشناسيم و در كار قيامت استبعاد نكنيم و آن را خارج از مجموعه نظامات و سنن آفرينش ندانيم.
قرآن كريم مى ‏گويد قيامت تجديد حيات است و تجديد حياتْ چيزى است كه نمونه كوچك آن را در روى زمين مى‏ بينيم. در حديث است كه پيغمبر اكرم فرمود:
اذا رَأيْتُمُ الرَّبيعَ فَأكْثِروا ذِكْرَ النُّشورِ؛ هر وقت بهار را ديديد بسيار از قيامت ياد كنيد.

آياتى كه به نظام موجود و مشهود موت و حيات استناد كرده زياد است، از آن جمله:
وَ اللَّهُ الَّذِي أَرْسَلَ الرِّياحَ فَتُثِيرُ سَحاباً فَسُقْناهُ إِلى‏ بَلَدٍ مَيِّتٍ فَأَحْيَيْنا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها كَذلِكَ النُّشُورُ. (فاطر/9)
(خداست آن كه بادها را فرستاد، پس ابرى را پراكنده و دگرگون كرد، سپس آن ابر را به سوى سرزمين مرده‏اى رانديم و آنگاه زمين را كه مرده بود زنده كرديم؛ زنده شدن در قيامت نيز چنين است.)
و نيز در سوره حج آيات 5- 7 مى‏فرمايد:
وَ تَرَى الْأَرْضَ هامِدَةً فَإِذا أَنْزَلْنا عَلَيْهَا الْماءَ اهْتَزَّتْ وَ رَبَتْ وَ أَنْبَتَتْ مِنْ كُلِّ زَوْجٍ بَهِيجٍ. ذلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَ أَنَّهُ يُحْيِ الْمَوْتى‏ وَ أَنَّهُ عَلى‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ. وَ أَنَّ السَّاعَةَ آتِيَةٌ لا رَيْبَ فِيها وَ أَنَّ اللَّهَ يَبْعَثُ مَنْ فِي الْقُبُورِ.
(زمين را مى ‏بينى در حالى كه افسرده و مرده و ساكن است، اما همين‏كه‏ باران بر آن فرود آورديم، به جنبش آيد و برآيد و از هر نوع گياه بهجت ‏افزا بروياند. آن بدان جهت است كه منحصراً ذات خدا حق است و او مرده‏ ها را زنده مى ‏كند و او بر همه چيز تواناست و قيامت آمدنى است بدون شك، و خداوند آنان را كه در قبرها خوابيده ‏اند برمى‏ انگيزاند.)

منبع:

زندگي جاويد يا حيات اخروي، مجموعه آثار استاد شهيد مطهري،ص 535-538، با تلخيص و اندكي تصرف