سوره كهف، آيه 10: (« إِذْ أَوَى الْفِتْيَةُ إِلَى الْكَهْفِ فَقالُوا رَبَّنا آتِنا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً وَ هَيِّئْ لَنا مِنْ أَمْرِنا رَشَداً »‏): "زمانى را بخاطر بياور كه اين گروه جوانان به غار پناه بردند، و گفتند پروردگارا ما را از سوى خودت رحمتى عطا كن، و راه نجاتى براى ما فراهم ساز!"
 

«فتية» جمع «فتى» در اصل به معنى «جوان نوخاسته و شاداب» است، اما از آنجا كه در سن جوانى بدن نيرومند و احساسات پرجوش و عواطف پرخروش است، و از نظر جنبه ‏هاى روحى قلب جوان آماده پذيرش نور حق و كانون محبت و سخاوت و عفو و گذشت است بسيار مى ‏شود كه اين كلمه (فتى و فتوت) به معنى مجموعه اين صفات به كار مى‏ رود هر چند در سن و سال هاى بالا باشد، همانگونه كه از كلمه جوانمردى و فتوت در فارسى امروز نيز اين مفاهيم را مى ‏فهميم. بدين ترتيب اين كلمه با يك نوع مدح، بخاطر صفات جوانمردى و مقاومت و شهامت و تسليم در مقابل حق همراه است.

از آيات قرآن بطور اشاره و از تواريخ به صورت مشروح اين حقيقت استفاده‏ مى ‏شود كه اصحاب كهف در محيط و زمانى مى‏ زيستند كه بت‏ پرستى و كفر، آنها را احاطه كرده بود و يك حكومت جبار و ستمگر كه معمولا حافظ و پاسدار شرك و كفر و جهل و غارتگرى و جنايت است بر سر آنها سايه شوم افكنده بود. اما اين گروه از جوانمردان كه از هوش و صداقت كافى برخوردار بودند سرانجام به فساد آن آئين پى بردند و در مرحله اول تصميم به قيام و در صورت عدم توانايى، مهاجرت كردن از آن محيط آلوده را برگزيدند.

شاهد اين سخن حديثى است كه از امام صادق (ع) نقل شده است: امام (ع) از يكى از ياران خود پرسيد: "فتى" به چه كسى مي گويند؟ او در پاسخ عرض كرد: "فتى" را به جوان مى‏ گوئيم، امام (ع) فرمود: «ا ما علمت ان اصحاب الكهف كانوا كلهم كهولا، فسماهم اللَّه فتية بايمانهم»: " آيا تو نمي دانى كه اصحاب كهف همگى كامل مرد بودند، اما خدا از آنها به عنوان" فتيه" نام برده چون ايمان به پروردگار داشتند". سپس اضافه فرمود: «من آمن باللَّه و اتقى فهو الفتى»؛ " هر كس به خدا ايمان داشته باشد و تقوا پيشه كند جوانمرد است"[1]. نظير همين حديث در" روضه كافى" از امام صادق ع نقل شده است‏[2].

پي نوشت:

[1] نورالثقلين، ج3، ص 244؛ به نقل از تفسير نمونه.

[2] همان، ص 245.

تفسير الميزان، ج 13، ذيل آيات مربوطه. تفسير نمونه، ج‏12، ص 361-357.