1- يك رهبر وقتي در مبارزات خود پيروز مي‌شود كه داراي ياران و سربازان فداكاري باشد. لذا در صورت نداشتن نيروهاي قوي و نبود شرايط شركت در جنگ و مبارزه، نتيجه‌اي جزء شكست به همراه نخواهد داشت.
حال، در بررسي زندگي امام صادق ـ عليه السّلام ـ و موقعيت آن‌ حضرت بخوبي در مي‌ يابيم كه آن‌ حضرت نيز از چنين نيروئي برخوردار نبودند و البته كساني هم كه آن ‌حضرت را به مبارزه دعوت مي‌ كردند در حقيقت منافع خود را جستجوي مي‌ كردند مثلاً ابوسلحه خلال يا ابومسلم خراساني.
 
2- ابو مسلم خراساني بعنوان يك شيعه و پيرو امام صادق(ع) نبود. لذا دعوت از امام صادق(ع) براي تحويل قدرت نيز به اين عنوان نبود بلكه او از سياست برتري جويي عربي از طرف امويان ناراضي بود و خودش نيز نمي توانست قدرت را در دست بگيرد چون مشروعيت نداشت. لذا به امام پيشنهاد كرد تا بعداً سهم بزرگي از قدرت را داشته باشد.
 همچنان كه ابومسلم پس از مرگ «ابراهيم امام» به حضرت صادق ـ عليه السّلام ـ چنين نوشت: «من مردم را به دوستي اهل بيت دعوت مي‌ كنم، اگر مايل هستيد كسي براي خلافت بهتر از شما نيست؟ امام در پاسخ نوشت: «ما انت من رجالي و لا الزّمانُ زماني ـــ نه تو از ياران مني و نه زمانه، زمانه من است »(1)
بنابراين امام ـ عليه السّلام ـ بخوبي مي‌ دانست كه: ابومسلم و ابو سلمه دنبال چهره روشني از اهل بيت مي‌ گردند كه از وجه و محبوبيت او در راه رسيدن به اهداف خود، بهره‌ برداري كنند. البته آنها به امامت آن‌ حضرت عقيده نداشتند وگرنه معنا نداشت كه نامه‌ هاي ديگر به بزرگان علّوي به همين مضمون بنويسند.

3- در حقيقت، امام صادق ـ عليه السّلام ـ كه سرچشمه علوم و معدن حكمت بود به خوبي مي‌ دانست كه هدف رهبران قيام عليه بني‌ اميّه، استفاده از موقعيت و شخصيت آن‌ حضرت مي‌ باشد. شاهد اين مطلب آنست كه در آن زمان، مبارزات زيادي بر عليه بني‌ اميه بود كه رهبران آن مبارزات از فرزندان پيامبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ بودند ولي به‌ خاطر سست عنصري ياران خود، شكست خوردند كه حتي به اين بهانه جان و مال و ناموس زيادي از شيعيان به هدر رفت. مانند قيام زيد بن علي بن حسين(ع) و عبدالله بن حسن.

بنابراين امام صادق ـ عليه السّلام ـ دست به يك فعاليت فرهنگي عميق زدند و با تربيت شاگردان زيادي، مكتب حقّه اثني عشريه را براي هميشه بيمه كردند.

نتيجه:
امام صادق عليه السلام بخوبي مي‌ دانست كه هدف رهبران مدعي مبارزه، رسيدن به قدرت مي‌ باشد و اعتقادي به امامت و خاندان رسالت ندارند. به همين خاطر آن‌ حضرت سعي كردند از فرصت‌هاي بوجود آمده بهترين استفاده را بكنند لذا به همين خاطر ايشان دست به فعاليت‌هاي فرهنگي عميقي زدند كه همين فعاليت‌ها  نه تنها باعث رشد مكتب شيعه گرديد بلكه موجب احياء سيره نبوي نيز شد.

پي نوشت‌ها:
(1) شهرستاني، الملل و النحل، بيروت، دارالمعرفة، 1402 هـ ق، ج 1، ص 154 (به نقل از سيره پيشوايان، استاد مهدي پشوائي).