در اين كه: منظور از «ذوى القربى»، در آيه (وَ آتِ ذَا الْقُرْبى حَقَّهُ وَ الْمِسْكِينَ وَ ابْنَ السَّبِيلِ وَ لاتُبَذِّرْ تَبْذِيراً) چيست؟ در ميان مفسران بحث و گفتگو است.
1 ـ بعضى معتقدند: مخاطب، همه مؤمنان و مسلمانان هستند، و منظور پرداختن حق خويشاوندان به آنها است.
2 ـ بعضى ديگر مى گويند: مخاطب پيامبر(صلى الله عليه وآله) است و منظور پرداختن حق بستگان پيامبر(صلى الله عليه وآله) به آنها است، مانند خمس غنائم و ساير اشيائى كه خمس به آن تعلق مى گيرد و به طور كلّى حقوقشان در بيت المال.
لذا در روايات متعددى كه از طرق شيعه و اهل تسنن نقل شده، مى خوانيم: به هنگام نزول آيه فوق، پيامبر(صلى الله عليه وآله)«فاطمه»(عليها السلام) را خواند و سرزمين «فدك» را به او بخشيد.
در حديثى كه از منابع اهل تسنن از «ابو سعيد خدرى» صحابى معروف پيامبر(صلى الله عليه وآله)نقل شده، مى خوانيم: لَمّا نَزَلَ قَوْلُهُ تَعالى وَ آتِ ذَا الْقُرْبى حَقَّهُ أَعْطى رَسُولُ اللّهِ(صلى الله عليه وآله)فاطِمَةَ فَدَكاً:
«هنگامى كه آيه وَ آتِ ذَا الْقُرْبى حَقَّهُ نازل شد، پيامبر(صلى الله عليه وآله) سرزمين فدك را به فاطمه(عليها السلام) داد».
از بعضى از روايات استفاده مى شود، حتى امام سجاد(عليه السلام) به هنگام اسارت در «شام» با همين آيه با شاميان استدلال فرموده گفت: منظور از آيه «آتِ ذَا الْقُرْبى حَقَّهُ»، مائيم كه خدا به پيامبرش دستور داده: حق ما ادا شود (و اين چنين شما شاميان همه اين حقوق را ضايع كرديد).
ولى با اين همه، اين دو تفسير با هم منافات ندارد، همه موظفند، حق ذى القربى را بپردازند پيامبر(صلى الله عليه وآله) هم كه رهبر جامعه اسلامى است، موظف است به اين وظيفه بزرگ الهى عمل كند، در حقيقت، اهل بيت پيامبر(صلى الله عليه وآله) از روشن ترين مصداق هاى ذى القربى و شخص پيامبر(صلى الله عليه وآله) از روشن ترين افراد مخاطب به اين آيه است.
به همين دليل، پيامبر(صلى الله عليه وآله) حق ذى القربى را كه خمس و همچنين فدك و مانند آن بود به آنها بخشيد، زيرا گرفتن زكات كه در واقع از اموال عمومى محسوب مى شد، براى آنها ممنوع بود. (1)

1- تفسير نمونه، جلد 12، صفحه 112.