از وجود با برکت حضرت زهرا (سلام الله عليها) چند خطبه به يادگار مانده است، که علاوه بر اينکه نمايان گر دل داغدار وخونين ايشان مي باشد، به روشني، مقام و منزلت علمي اين بانو و عمق معرفت، دانش و حکمت ايشان را نيز نشان مي دهد. از جمله مي توان به اين خطبه ها اشاره کرد:
1.خطبه ايراد شده در مسجد پيامبر صلي الله عليه و آله؛[1]
2.خطبه اي در جمع زنان مهاجرين و انصار (وقتي که به ملاقات حضرت زهرا (سلام الله عليها) در بستر بيماري رفتند)؛[2]
3. خطبه در نکوهش پيمان شکنان؛[3]
4. افشاي عوامل مصيبت بعد پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله وتضييع حقوق اهل بيت عليهم السلام.[4]
ابعاد و مفاد بيان شده در خطبه حضرت زهرا (سلام الله عليها) در مسجد مدينه
از ميان خطبه هاي ايراد شده توسط حضرت زهرا (سلام الله عليها) ، اين خطبه را به صورت فهرست وار بررسي کرده و ابعاد اشراف علمي و معرفتي اين بانو را نشان مي‌دهد.
1. مدح ثناي الهي با زيباترين وعميق ترين الفاظ؛
2. شناخت خدا در قالب الفاظ زيبا و عنايت به صفات سلبي و ثبوتي در خطاب قرار دادن خداوند؛
3. بيان فلسفه بعثت در ارتباط با هدايت خلايق و ثمره بعثت پيامبر صلي الله عليه و آله؛
4. بيان خواص و ويژگيهاي قرآن و اهل بيت (عليهم السلام)؛
5. حکمت احکام و فروع مانند زکات و نماز و ...؛
6. يادآوري حالات عصر جاهليت باعباراتي مثل (کنتم علي شفا حفره من النار)؛
7. بيان نقش اميرالمؤمنين در استقرار اسلام (مجدا، کادحا و ...)؛
8 . نکوهش بي تفاوتها (انتم في رفاهيه من العيش و ...)؛
9. استدلال قرآني در راه اثبات ادعا و کلام خويش در مسئله مالکيت فدک و حداقل ارث رسيدن اين منطقه به ايشان؛ مانند استدلال قرآني به ارث بردن حضرت سليمان از داود (عليه السلام) و...
10. استمداد و اتمام حجت با مهاجرين و انصار و توبيخ و تذکر به آنها به خاطر سستي در پيمان هايي که با پيامبر صلي الله و آله بسته و اکنون به آن‌ها پشت کرده بودند (ما هذه الغميزه في حقي).
مفاد استفاده شده دراين خطبه زيبا و فصيح، علاوه بر اينکه در بر دارنده اسلوب زيبا در فصاحت و بلاغت مي باشد، علم و دانش بيکران و مقام معنوي گوينده آن را نيز به روشني بيان مي کند.
از آنجا که جهل و ناداني و بي اطلاعي از حقيقت و کمبود معلومات، از بزرگترين عوامل گمراهي و عقب ماندگي هر شخص و هر اجتماعي مي باشد، سزاوار است با توجه و دقت و الگو گيري از شخصيت علمي ايشان، از عوارض ناداني وجهالت و پيامدهاي ناگوار آن در امان باشيم.

پی نوشت: ------------------------
[1] . اربلی, کشف الغمه, (قم, رضی, 1421ق) ج1, ص454؛ مجلسی, بحار الانوار, ج29, ص217؛ انصاری زنجانی, الموسوعه الکبری عن فاطمه الزهرا, (قم، دليل ما، 1428ق) ج13, ص328.
[2] . حسيني جلالي، فدک و العوالي، ص89.
[3] . مجلسي، بحار الانوار، ج6، ص107.
[4] . قاضي نعمان مغربي، شرح الاخبار (قم، جامعه مدرسين، 1409ق)، ج3، 34.