سوره اعراف، آيه 54: «... أَلَا لَهُ الْخَلْقُ وَ الْأَمْرُ تَبَارَكَ اللَّهُ رَبُّ ا لْعلَمِينَ»

در اينكه منظور از خلق و امر چيست، ميان مفسران گفتگو است. از جمله وجوهى كه ذكر كرده اند «عالم خلق» و «عالم امر» است، همانطور كه آيه «انّا كلّ شى‏ء خلقناه بقدر»[1] راجع به عالم ملك و خلق است و منظور از آيه «وَمَآ أَمْرُنَآ إِلَّا وَا حِدَةٌ كَلَمْحٍ بِالْبَصَرِ»[2] عالم امر است. 

شرح اين مطلب به ‏طور اجمال آن است كه مخلوقات بر دو قسم ‏هستند: جسمانيّات كه از آسمانها و زمين گرفته تا حيوانات و بشر كه از مادّه درست شده‏ اند و عالم مادّه را «عالم خلق» مى ‏گويند. ويژگي ممتاز عالم خلق اين است كه به‏ طور تدريجي ايجاد مى ‏شود. و در مقابل آن عالم ديگري است كه «عالم غيب» و ماوراى حس و طبيعت است، و از آن در لسان شرع به «عالم ارواح و امر» تعبير مى ‏شود و سنّت حضرت احديّت بر اين قرار گرفته كه عالم امر برعكس عالم طبع و مادّه، زمان نمى‏ خواهد و به صرف اراده خداى تعالى فوراً ايجاد مى ‏گردد.

 مثلًا در عالم امر تا خداوند بخواهد ملك آفريده مى‏ شود، يا روح خلق مى ‏گردد، بر خلاف عالم مادّه و خلق كه اراده خداى تعالى اين‏طور تعلّق گرفته كه به تدريج و با احتياج به زمان تحقّق پيدا نمايد؛ مثلًا نطفه بايد چهل روز بماند تا علقه شود و بعد مدّتى بماند تا مضغه و سپس استخوان بندى شده تا روح در آن دميده شود و پس از نه ماه از شكم مادر بيرون بيايد.
 

پي نوشت:

[1] قمر/49: «ما هستيم كه هر چيزي را به اندازه آفريده ايم».

[2] قمر/50: « و فرمان ما جز يكبار نيست؛ آن هم به چشم بر هم زدني».

حقايقى از قرآن، ص195.