ترك نماز، كوتاهي در مهم ‏ترين دستور الهى و انجام ندادن بزرگ‏ ترين وظيفه و برنامه زندگى است. ترك نماز، ناشكرى، ناسپاسى و كفران نعمت ‏هاى الهى و برداشتن عمود و ستون دين است؛ زيرا نماز پايه دين است.
ترك نماز و عبادت، باعث مى‏ شود كه آفرينش و زندگى انسان، بيهوده و لغو جلوه كند؛ در حالى‏ كه عبادت است كه انسان را به هدف آفرينش رهنمون مى ‏شود. ترك نماز و نيايش، موجب ترك لذّت بخش‏ ترين حالات انسان است.
ترك نماز آثار و نتايج شوم فراوانى دارد؛ كه در پاسخ به اين سوال به گوشه هايي از اين آثار شوم مي پردازيم:

يك - دور ماندن از امان
رسول خدا - صلّي الله عليه وآله -:«مَنْ‏ تَرَكَ‏ الصَّلَاةَ مُتَعَمِّداً مِنْ‏ غَيْرِ عِلَّةٍ فَقَدْ بَرِئَ مِنْ ذِمَّةِ اللَّهِ وَ ذِمَّةِ رَسُولِه»[1]؛«كسي كه نماز را عمدا و بدون علّت ترك كند از امان خدا و رسولش دور خواهد بود.»

دو - سبب تسلّط شيطان
امام صادق (ع) از پدرش از پدرانش از امير مؤمنان (ع) نقل كرده است كه رسول خدا (ص) فرمود:«شيطان همواره از پسر آدم وحشت دارد و فاصله مي گيرد تا زماني كه نمازهاى پنجگانه‏ اش را در وقتش به جا مي آورد. پس هرگاه آن ها را ضايع كرد بر او جرات پيدا مي كند و او را بر گناهان بزرگ وارد مي سازد.»[2]

سه – نابود شدن اعمال خوب
رسول خدا - صلّي الله عليه وآله -:«مَنْ تَرَكَ صَلَاتَهُ حَتَّى تَفُوتَهُ مِنْ غَيْرِ عُذْرٍ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ»[4]؛«كسي كه نمازش را بدون عذر ترك كند (نخواند) تا وقت آن بگذرد، عمل او نابود شده است.»

چهار- از بين رفتن فاصله كفر و ايمان
رسول خدا - صلّي الله عليه وآله -:« بَيْنَ الْعَبْدِ وَ بَيْنَ الْكُفْرِ تَرْكُ الصَّلَاةِ»[5]؛«فاصله كفر و بندگي ترك نماز است.»

پنج - مورد لعن تمامي كتب آسماني و ملائكه و پيامبر خدا (صلّي الله عليه و آله)
رسول خدا - صلّي الله عليه وآله -:«تارك الصلاة ملعون في التوراة ملعون في الانجيل ملعون في الزبور ملعون في القران ملعون في لسان جبرئيل ملعون في لسان ميكائيل ملعون في لسان اسرافيل ملعون في لسان محمد»[6]؛«ترك كننده نماز در تورات و انجيل و زبور و قرآن مورد لعنت قرار گرفته و به زبان جبرئيل و ميكائيل و اسرافيل و محمّد (ص) ملعون است.»

شش - مردن به ديني غير از دين اسلام
رسول خدا - صلّي الله عليه وآله -:«مَنْ تَرَكَ صَلَاةً لَا يَرْجُو ثَوَابَهَا وَ لَا يَخَافُ عِقَابَهَا فَلَا أُبَالِي أَ يَمُوتُ يَهُودِيّاً أَوْ نَصْرَانِيّاً أَوْ مَجُوسِيّا»[7]؛«كسي كه نماز را ترك كند، در حالي كه اميد به پاداش نماز نداشته و از عذاب آن نيز نمي ترسيده، پس باكي نيست كه يهودي بميرد، يا نصراني، يا مجوسي.»

هفت - ترك نماز برابر است با كفر
رسول خدا - صلّي الله عليه وآله -:«من ترك الصلوة متعمدا فقد كفر»[8]؛«هركس عمدا نمازش را ترك كند، كفر ورزيده است.»
در روايت ديگرى آمده است: عبيد بن زرارة مى ‏گويد: از امام صادق(ع) پرسيدم: گناهان كبيره كدام اند؟ آن حضرت فرمود: گناهان كبيره در نوشتار على ‏بن ابى طالب (ع)، هفت چيز است: كفر به خداوند، كشتن انسان، عاق پدر و مادر شدن، ربا گرفتن، خوردن مال يتيم به ناحق، فرار از جهاد و تعرب بعد از هجرت.
عبيد مى‏ گويد: از امام پرسيدم: يك درهم از مال يتيم خوردن، بزرگ‏ تر است يا ترك نماز؟ حضرت فرمود: ترك نماز. عرض كردم: شما ترك نماز را از گناهان كبيره به حساب نياورديد. حضرت فرمود: اولين چيزي كه از گناهان كبيره برايت گفتم چه بود؟ عرض كردم: كفر به خداوند. فرمود: همانا تارك نماز كافر است.[9]

هشت - اگر اقامه كنندگان نماز نبودند بي نمازها در دنيا هلاك مي شدند.
امام صادق - عليه السّلام -:«إِنَّ اللَّهَ لَيَدْفَعُ بِمَنْ يُصَلِّي مِنْ شِيعَتِنَا عَمَّنْ لَا يُصَلِّي مِنْ شِيعَتِنَا وَ لَوْ أَجْمَعُوا عَلَى تَرْكِ الصَّلَاةِ لَهَلَكُوا»[10]؛« همانا، خداوند به وسيله شيعيان نمازگزار ما از شيعيان بي نماز ما (بلا را) دفع مي كند، ولي اگر همه تارك نماز بودند هر آينه همه هلاك مي شدند.»

نه - لعن خدا بر تارك الصلوة
حضرت علي - عليه السّلام -:« اللَّهُمَّ الْعَنْ مَنْ تَرَكَ الصَّلَاةَ مُتَعَمِّدا»[11]؛«خدايا لعنت كن كسي را كه عمدا نماز را ترك كند.»

ده - مطرود اسلام و مسلمين
رسول خدا - صلّي الله عليه وآله -:«من اعان تارك الصلوة بلقمة او كسوة فكانما قتل سبعين نبيا اولهم ادم و اخرهم محمد»[12]؛«كسي كه ترك كننده نماز را به دادن طعامي يا لباسي ياري كند، مثل اين است كه هفتاد پيغمبر را كشته، كه اول آن ها آدم، و آخر آن ها محمّد (ص) است.»

يازده - به دست آوردن زيان و خسران آخرت
عبيد بن زرارة مي گويد: از امام صادق (ع) از سخن خداي عزّ و جلّ«هر كس به ايمان كافر شود به تحقيق عملش نابود شده و او در آخرت از زيانكاران است»[13] پرسيدم، فرمود: ترك كردن نماز است چنان نمازي كه به آن اقرار كرده است.»[14]

دوازده - بي بهره از اسلام
امام صادق - عليه السّلام -:« َ لَا حَظَّ فِي الْإِسْلَامِ لِمَنْ تَرَكَ الصَّلَاة»[15]؛«تارك نماز، حظ و بهره اي از اسلام ندارد.»

سيزده – از بين رفتن دين
رسول خدا - صلّي الله عليه وآله -:« فَمَنْ تَرَكَ صَلَاتَهُ مُتَعَمِّداً فَقَدْ هَدَمَ دِينَه»[16]؛«كسي كه عملا نمازش را ترك كند، به تحقيق كه دينش را منهدم كرده است.»
در روايت آمده كه سرور زنان، فاطمه، دختر سرور پيامبران- كه درودهاى خداوند بر او و پدر و شوى و پسران اوصياء او باد- از پدر بزرگوارش حضرت محمّد صلّى اللَّه عليه و آله پرسيد: اى پدر جان! سزاى مردان و زنانى كه نماز را سبك بشمارند، چيست؟ فرمود: اى فاطمه، هر كس چه مرد باشد و چه زن، نمازش را سبك بشمارد، خداوند او را به پانزده مصيبت گرفتار مى ‏نمايد: شش چيز در سراى دنيا، و سه چيز هنگام مرگ، و سه چيز در قبرش، و سه چيز در قيامت هنگام بيرون آمدن از قبر.

مصيبت هايى كه در دار دنيا بدان مبتلا مى‏ گردد عبارتند از:
1- خداوند، خير و بركت را از عمر او بر مى ‏دارد.
2- خداوند، خير و بركت را از روزى‏ اش بر مى ‏دارد.
3- خداوند- عزّ و جلّ- نشانه صالحان را از چهره او محو مى‏ فرمايد.
4- در برابر اعمالى كه انجام داده پاداش داده نمى‏ شود.
5- دعاى او به سوى آسمان بالا نمى‏ رود و مستجاب نمى‏ گردد.
6- هيچ بهره ‏اى در دعاى بندگان شايسته خدا نداشته و مشمول دعاى آنان نخواهد بود.

و مصائبى كه هنگام مرگ به او مى‏ رسد بدين ترتيب است:
1- با حالت خوارى و زبونى جان مى‏ دهد.
2- گرسنه مى‏ ميرد.
3- تشنه جان مى‏ سپارد، به گونه ‏اى كه اگر آب تمام رودخانه ‏هاى دنيا را به او بدهند، سيراب نگشته و تشنگى‏ اش بر طرف نخواهد شد.

و مصيبت هايى كه در قبرش بدان گرفتار مى‏ گردد بدين قرار مى ‏باشد:
1- خداوند فرشته ‏اى را بر او مى‏ گمارد تا او را در قبر نگران و پريشان نموده و از جايش بر كند.
2- خداوند گور را بر او تنگ مى‏ گرداند.
3- قبرش تاريك مى‏ شود.

و مصائبى كه در روز قيامت، هنگام بيرون آمدن از قبر، بدان مبتلا مى‏ شود، عبارت است از:
1- خداوند فرشته ‏اى را بر او مى‏ گمارد تا در حالى كه مردم به او مى ‏نگرند، او را به رو بر زمين بكشد.
2- سخت از او حساب مى‏ كشند.
3- خداوند هرگز نظر رحمت به او ننموده و از بدي ها پاكيزه‏ اش نمى‏ گرداند، و براى او عذاب دردناكى خواهد بود.[17]

پي نوشت :
[1] - عيون‏ أخبارالرضا(ع) ج 1، ص 285
[2] - ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 230
[3] - حقى بروسوى اسماعيل، تفسير روح البيان، بيروت، بى تا، ج‏10، ص 505
[4] - بحارالأنوار، ج79، ص 202
[5] - بحارالأنوار، ج79، ص 202
[6] - الحكم الزاهرة با ترجمه انصارى، ص 294
[7] - بحارالأنوار، ج79، ص 202
[8] - عوالي ‏اللآلي، ج2، ص 224
[9] - الكافي، ج2، ص 278
[10] - الكافي، ج2، ص 451
[11] - مستدرك ‏الوسائل، ج3، ص 91
[12] - جامع‏ الأخبار، ص 74
[13] -« وَ مَنْ يَكْفُرْ بِالْإيمانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ وَ هُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرينَ» مائدة (5)، آيه 5
[14] - بحارالأنوار، ج79، ص 219
[15] - بحارالأنوار، ج79، ص 232
[16] - بحارالأنوار، ج79، ص 202
[17] - فلاح السائل و نجاح المسائل، ص 22 - ادب حضور، ص 62
كتاب پرسش ها و پاسخ هاي نماز، سيد حسن موسوي (مركز تخصصي نماز)