ابتدا بايد توجه كرد كه گياهان گرچه حيات دارند، اما شايد روح به آن معنايي كه در مورد انسان به كار مي ‏رود، نداشته باشند. اما هر چه باشد بهره ‏اي از تجرد حيات دارند. اساسا در منطق قرآن كريم نه تنها حيوانات و گياهان، بلكه تمامي موجودات از حيات و تجرد بهره ‏اي دارند و لذا همه ‏ي موجودات عالَم به تسبيح حق مشغولند، ولو اين كه ما انسان‏ها متوجه نشويم: «و إن من شي‏ء إلا يسبح بحمده و لكن لا تفقهون تسبيحهم». پس اگر مقصود از اين سؤال روح اصطلاحي نباشد، بلكه حقيقت هر موجودي باشد، بايد گفت كه حقيقت هيچ موجودي، حتي جمادات، از بين نمي‏ رود و لذا در قرآن كريم حشر و رستاخيز، تنها مختص انسان نيست، بلكه تمامي موجودات عالم در قيامت محشور مي‏ شوند.

به بيان علامه طباطبايي (ره)، آيه شريفه‏ «و ما خلقنا السماء و الأرض و ما بينهما باطلا» و نيز آيه‏ «و ما خلقنا السموات و الأرض و ما بينهما إلا بالحق و أجل مسمي» عمومي بودن معاد را ثابت مي‏ كنند، چون خداوند متعال [در اين آيات فرموده كه هر موجودي براي غايتي آفريده شده است و خلقتش باطل نيست.] و در اين دو سياق، بين موجودات زنده - البته زنده از نظر ما - و غير زنده، يا بين موجودات عاقل و غير عاقل، فرقي ننهاده و لذا مي ‏فهميم كه حكم معاد و حشر براي همه ‏ي موجودات است.».

بر اساس آيات قرآن صريحا مي‏ توان حشر تمامي موجودات زنده و غير زنده را اثبات كرد و اين مطلب در روايات، شرح بيش‏تري داده شده و حتي حسابرسي حيوانات نيز مطرح شده است. به عنوان مثال در روايتي آمده است كه پيامبر (ص) هنگام ديدن شتري كه بسته بارش را از پشتش برنداشته بودند، فرمود: «صاحبش كجاست؟ به او بگوييد خود را براي دادخواهي فردا (قيامت) آماده كند.»

منبع:

زندگي پس از مرگ،‏ جلد چهارم‏، حسين سوزنچي،‏ ص62